Yaz Mutluluğu

Sen bir karanfilsin, delisin

İçlisin de, bükersin hemen boynunu

Mendilimin içindeki kirazdır

Mendilin içi kiraz

Bilmem ki, ne desem, yaz mutluluğu.

Nasılız ay ışığındaki dostum

Bütün bir gecenin uykusuzluğu

Bak şimdi her şey bir dengeye uydu

Bir domates, birkaç domates hemen hemen tartıldı

Bir sancı gibi yerleşti şuramıza özgürlük

Kirazlar kirazlar

Gözyaşları günbatımının

Karanfilin kokusu.

Demiştim, evet

Söz haziranın

Surdan burdan bir vapura binildi

Gümüş kafesinde denizin

Bir sürü kuştan geçildi

Sevgilim, canım mendilim.

Bir karabatak sürüsü dadandı bordamıza

Dadansın iyi

De bana kim bulacak denizin kalbini

Yeşimden oyulmuş ağaçlar

Kıyılarda

Kim bulacak kıyıların kalbini

Hepsini anlat, hepsini.

Anlat ki

Güneşli günler de sıkabilirmiş insanı

Bir rastlantı gibi gelen mutluluklar da

Susarsak susarmışız da, ölçemezmiş kimse derinliğini

Kim bulacak derinliğin kalbini

Sana kızar mıyım hiç

Bana bir gül ver.

Sevgilim, canım mendilim

Mendilim kiraz dolu

Anlatamıyorum galiba

Hüzün değil yaz mutluluğu.

Edip Cansever

Resim: Sergiu Ciochină

Nâzım Hikmet'e

Sen

“Promete’nin çığlıklarını

kaba kıyım tütün gibi piposuna dolduran adam”,

sen benim mavi gözlü arkadaşım;

kabil değil unutmam seni.

26 Eylül 1943

Seni yapayalnız bırakıp hapishanede,

bir üçüncü mevki kompartımanda pupa yelken

koşacağım memlekete.

Ve tren

bir güvercin gibi çırpınarak istasyona girecek,

gözü yaşlı bir genç kadına

beş senenin ardından

kocasını getirecek.

O dem ki boş verip istasyon halkına,

yanaklarından öperken sevgilimi,

sen neşeli mavi gözlerinle bakacaksın

içimden bana.

O dem ki yürekten her şey atılacak,

ekmek, kin, hasret,

fakat Nâzım Hikmet,

sen şu kadar kilometre uzakta kalmana rağmen

aydınlık yüreğimin duvarına dayayıp sarı saçlı başını,

batan bir yaz güneşi hüznüyle ağlatacaksın arkadaşını.

Günler geçecek,

ekmek derdi çökecek omuzlarıma.

Fabrika, makinalar, tezgâhım…

Sana şekerkamışı, portakal yollayacağım.

Karım yün çorap örecek.

Her hafta mektup yazacağız.

-Askere almazlarsa eğer.-

Unutabilir miyim seni?

Tahtakurusu ayıkladığımız hapishane gecelerini

ve radyoda şark cephesinden haber beklediğimiz

müthiş anların küfrünü!

-Radyonun yanındaki duvara

kurşunkalemiyle abus insan yüzleri çizmiştin.-

Unutabilir miyim seni?

Hâlâ beton malta boylarında duyuyorum

takunyalarının sesini!

Unutabilir miyim seni hiç?

Dünyayı ve insanlarımızı sevmeyi senden öğrendim,

hikâye, şiir yazmayı

ve erkekçe kavga etmeyi senden!

Orhan Kemal

Fotoğraf: Orhan Kemal, Nâzım Hikmet, İsmail Hakkı Balamir 

(Murat Germen, Cafer Türkmen Arşivinden)

İçi Pis Tay

Bu eğlence için moleküllerle süslenmeli; varyete hazır.

Üç beş çapulcunun sevip sevip bıraktığı kadın da hazır.

Kaç makasla bıyıklarını inceltir düzeltir ergen oğlanlar.

Onlar da hazır; birazdan bu şehirde serin bir yaz başlar.

 

Akşamüstleri boş galerilerde geziyor polis; amaç hazır.

Sinema salonlarında siyah perde moda; uzun zamandır.

Okyanusa inip hala dönmeyen kaşifleri beklemeli hep.

Plan da hazır; birazdan bu şehirde sıcak bir takip başlar.

 

Dinamitleri güzel sevgililere yerleştirmeli; oyun hazır.

Patlamadan birkaç saniye önce ağlamalı; ateş söz hazır.

Birdenbire parçalanan ruhlar göğe ve toprağa yükselmeli.

Ölüm de hazır; birazdan bu şehirde bensiz bir hayat başlar.

 

Küçük İskender

(Akatalpa, Nisan 2013. N. 160)

Yaz Geldi

Dutlar düşüyor pıtır pıtır

Memet Topçu'nun traktör gökgürültüsüyle

Yaz geldi paldır küldür

Yunus Emre indi

Suya havaya toprağa

Kulak'ın köpeği Demokrat

Yol üstüne yatmış soluyor,

Işık değişti

Işığın yolları değişti

Gölgeler ışığa çaldı

İçinde sarmanlar dolaşıyor

Böyle bir akşamüstü

Hiç ölmek istemezdim...

Can Yücel

Resim: Mikko Tyllinen, Dijital Yağlı Boya

En iyi hukuk filmleri seçkisi

Amerikan Barolar Birliği (ABA)'nın, kütüphanesinde bulunan hukuk filmlerinden yaptığı, en iyi hukuk filmleri seçkisinde yer alan 25 film:

1- 12 Angry Men - On iki Öfkeli Adam (Sidney Lumet, 1957)

2- To Kill a Mockingbird - Bülbülü Öldürmek (Robert Mulligan, 1962) 

3- Anatomy of a Murder - Bir Cinayetin Anatomisi (Otto Preminger, 1959) 

4- My Cousin Vinny - Kuzenim Vinny (Jonathan Lynn, 1992) 

5- Inherit the Wind - Rüzgârın Mirası (Stanley Kramer, 1960) 

6- Witness for the Prosecution - Savcılık Tanığı (Billy Wilder, 1957) 

7- Breaker Morant - Kırıcı Morant (Bruce Beresford, 1980) 

8- Philadelphia - Philadelphia (Jonathan Demme, 1993) 

9- Erin Brockovich - Tatlı Bela (Steven Soderbergh, 2000) 

10- The Verdict - Karar (Sidney Lumet, 1982) 

11- Presumed Innocent - Masumiyet Sanığı (Alan J. Pakula, 1990) 

12- Judgement at Nuremberg - Nüremberg Duruşması (Stanley Kramer, 1961) 

13- A Man for All Seasons - Her Devrin Adamı (Fred Zinneman, 1966) 

14- A Few Good Men - Birkaç İyi Adam (Rob Reiner, 1992) 

15- Chicago (Rob Marshall, 2002) 

16- Kramer vs. Kramer - Kramer Kramer'e Karşı (Robert Benton, 1979) 

17- The Paper Chase - Kağıt Takibi (James Bridges, 1973) 

18- Reversal of Fortune - Talihin Dönüşü (Barbet Schroeder, 1990) 

19- Compulsion - Zorunluluk (Richard Fleischer, 1959) 

20- ...And Justice for All - Ve Herkes İçin Adalet (Norman Jewison, 1979) 

21- In the Name of the Father - Baba Adına (Jim Sheridan, 1993) 

22- A Civil Action - Dava (Steven Zaillian, 1998) 

23- Young Mr. Lincoln - Lincoln (John Ford, 1939) 

24- Amistad - Arkadaş (Steven Spielberg, 1997) 

25- Miracle on 34th Street - 34. Caddedeki Mucize (George Seaton, 1947)

İbrahim

ibrâhîm 

içimdeki putları devir 

elindeki baltayla 

kırılan putların yerine 

yenilerini koyan kim

güneş buzdan evimi yıktı 

koca buzlar düştü 

putların boyunları kırıldı 

ibrâhîm 

güneşi evime sokan kim

asma bahçelerinde dolaşan güzelleri 

buhtunnasır put yaptı 

ben ki zamansız bahçeleri kucakladım 

güzeller bende kaldı 

ibrâhîm 

gönlümü put sanıp da kıran kim

Asaf Halet Çelebi

Fotoğraf: Celal Güngördü

Eğme Kirpiklerini

Eğme kirpiklerini gönlüm dolaşıyor

Dilime garipsi bir tutukluk yapışıyor

Gözlerim susuyor yüzünde göz göz

Başımda bir koca kent uğultusu

Eğme kirpiklerini ayrılık yaklaşıyor.

Durup dururken eriyor yakınlığın

Araya bilmediğim yollar düşüyor

Ipıslak dönüyorum bir uzun dalgınlıktan

Soluk soluğayım soğuk odalarda

Eğme kirpiklerini yüreğim üşüyor.

Gözlerimde salkımsaçak turna bulutları

İçimden incecik türküler geçiyor

Uzak yalnızlığımda beni bulacaklar

Beni ışıtacaklar kesme aydınlığını

Eğme kirpiklerini gözlerin geçiyor.

Bir ikindi serinliği kaldı elimizde

O bitmez bildiğimiz günler bitiyor

Şu sıralı kirpik izi yüzünde tel tel

Şu incecik gölgeler akşamın ucudur

Eğ ki kirpiklerini ayrılık başlıyor.

Şükrü Erbaş

Resim: Dee Nickerson

"Eve Dönmenin Yolları"

"(...) Minibüs önümüzde durdu, birkaç saniye içinde binip binmeyeceğime karar vermem gerekiyordu. Minibüsle tek başına seyahat etmişliğim vardı ama sadece kısa mesafede, on dakikalık okul yolunda. Minibüse bindim ve hemen arkasındaki koltuğa yapışmış şekilde upuzun bir yol gittim, bir buçuk saatlik gözüpek bir yolculuk oldu.

Daha önce evden hiç bu kadar uzaklaşmamıştım, şehrin üzerimde bıraktığı intiba o kadar güçlüydü ki, o günden beri arada bir yeniden canlanır: çoğunlukla boş, gösterişsiz meydanlarıyla, sanki sadece meçhul kimliklerinden aldıkları güçle hareket edebilirlermiş gibi, bir tür yitik coşku içinde gözlerini yere dikmiş, dar kaldırımlarda yürüyen insanlarıyla, biçimi olmayan, açık ama aynı zamanda kapalı bir yer.

Gece, giderek daha büyük bir dikkatle izlediğim o yasaklı ensenin üzerine çöküyordu, sanki gözlerimi dikersem bu kaçamaktan yutacaktım, sanki o görüntüye yoğunlaşmak beni koruyacaktı. Ben bu düşüncelere dalmışken minibüs dolmaya başladı, hatta bir kadın oturduğum koltuğu gözüne kestirmişti, bana bakıp duruyordu ama yerimi kaybetmeyi göze alamazdım. Zihinsel özürlü bir çocuğun mimiklerini ya da zihinsel özürlü bir çocuğun mimikleri olduğunu düşündüğüm hareketleri taklit etmeye karar verdim, bir hayal dünyasının içinde tamamen kaybolmuş, kendinden geçmiş, önüne bakıp duran bir çocuk.

Raül’un muhtemel sevgilisi birden minibüsten indi, az kalsın ona yetişemiyordum. Zorluklar içinde dirsek gücüyle kapıya vardım. Beni bekledi ve inmeme yardım etti. Zihinsel özürlü bir çocuk gibi hareket etmeyi sürdürdüm ama o benim zihinsel özürlü bir çocuk değil, Raül’un komşusu olduğumu, onu takip ettiğimi, hatta bütün akşamüstü boyunca onun peşinde dolaşmaya niyetli bir halim olduğunu gayet iyi biliyordu. Bana nedense kınayan gözlerle değil de sonsuz bir sükûnetle bakıyordu.

Gözüme büyük ve eski görünen sokakların dolambacında manasız bir ihtiyatla maceraya atılmıştım. Arada bir arkasını dönüyor, bana gülümsüyor ve adımlarını sıklaştırıyordu, sanki ciddi bir meseleyle uğraşmıyor da bir oyun oynuyormuşuz gibi. Birden, çok hızlandı ve koşarak uzaklaştı, az kalsın onu kaybediyordum ama uzakta depo gibi bir yere girdiğini gördüm. Bir ağaca tırmandım ve birkaç dakika boyunca dışarı çıkmasını ve gittiğimi düşünmesini bekledim. Sonunda evi olduğunu tahmin ettiğim yere kadar sadece yarım blokluk bir yol yürüdü. İçeri girmesini bekledim ve yaklaştım. Parmaklıklar yeşildi, bina cephesiyse mavi, dikkatimi çekmişti, çünkü daha önce hiç böyle bir renk kombinasyonu görmemiştim. Adresi defterime yazdım, bu kadar net bir bilgi elde etmiş olduğum için çok mutluydum."

Alejandro Zambra, Eve Dönmenin Yolları, Notos Kitap, S.22-23

Çeviri: Çiğdem Öztürk

Kar İçin

kar için gelmiştim, yeriniz yoktu, sustum

dinledim, bizi kendi adımızla çağıran akşamı

neydi, yağmurun yalnızlığa katkısı

bilseydim, yanılmazdım

uyuyan çocuğun alnındaki ışıkla ürpermezdim

kar için gelmiştim, yeriniz yoktu, sustum.

köpekler nasıl duyarsa depremi, sizi duyardım

alır gölgemi çekilirdim, tuz nehirleri boyunca

aldatılmış sular, yakılmış tohumlar

ve yapraklar içinde

yaşardım, başka bir kanın sürüklediği hayatla

kar için gelmiştim, yeriniz yoktu, sustum.

bir obuanın sonucuydu ellerimdeki karanlık

sözcüklerim, şafakta girilen şehirlerdi

ıssız bir istasyon lojmanıydı kalbim

ağzımda yaban meyvelerinin tadı

kar için gelmiştim, yeriniz yoktu, sustum.

Salih Bolat

Yok’a Gazel

                            “Yalnızlık tanrıya değdi değecekti”

                                                            Şükrü Erbaş

evde dolaşan sıkıntılı bir kadın yoktu

uzakla aramızda bir avuç mesafe yoktu

koltukta kedi gibi kıvrılmıştı anlam

üstünü örtecek serin bir gece yoktu

kaç kere kuşkuya adını sordum

içinde duracak istasyon yoktu

gökyüzünde bekliyordu zaman

kendini bölen bir yanı yoktu

rüzgâr eğildi kum tanesine

karbonun elmasa dönüştüğü an yoktu

bir öpüşte ölen devlet, yitirilen atlas

üstünden atların geçmesinden korkan nehir yoktu

her akşam gidip iki tek atmaya niyetli

gittikçe genişleyen mermer masalar yoktu

iğne deliğinden geçen yalnızlığım

beni avutacak yeni bir hayal yoktu

Eren Aysan

Şiir, 16.07.2017 tarihli BirGün Pazar Dergisi'ndeki 

"Unutulmaz bir Buckley şarkısı: Ulus Baker" isimli makaleden alınmıştır.

Bitişik El Yazısı

yeni bir baş dönmesi

yeni bir aşk gerek bize

tek kuş kalana kadar

terk etmemeli gökyüzünü.

altında toplanacağımız

yeni bir cümle gerek bize

tek sayfası kalsa da

terk etmemeli kitapları.

yeni bir bitişik el yazısı

yeni bir dik horon gerek bize

bir harflik yer kalsa da 

terk etmemeli duvarları.

okuduklarımızın sağlamasını yapacağımız yeni bir sokak bilgisi

yeni bir ayakkabı ölçüsü gerek bize

tek kolumuz kalsa da

terk etmemeli atacağımız taşları.

yeni bir su bilgisi ve bilinci

yeni bir akış ve alkış gerek bize

mevcutlu götürülsek de

terk etmemeli aşkları...

Sezai Sarıoğlu

Akrep

"2.Mahkum: … Askerler hükümet oldu. Adettir askerden hükümet olursa arkasından af gelir derler. Mahkum da paşalar bir af çıkarır diye umutlandı. Ama boşuna. Adamlar cezaevlerini boşaltacakları yerde, ha babam dolduruyorlar. Cezaevlerinde yer kalmadı neredeyse. Bir yatakta üç kişi, beş kişi yatıyor. Dışarıda adam bırakmadılar neredeyse. Geçenlerde gariban bir balıkçıyı getirdiler, adamın kendine hayrı yok. Denizde kısmeti kötü gitmiş… Sağa sola, kaderine, kısmetine falan sövmüş. Bu arada paşalara sövmeyi de ihmal etmemiş… Aradan bir hafta geçtikten sonra yanındaki balıkçı arkadaşıyla arası bozulmuş. Adam gitmiş bir hafta sora, garibanı paşalara sövdü diye ispiyon etmiş. Adamı iyi bir dayaktan geçirdikten sonra derhal tevkif kesmişler. İçeride de her vardiya değiştiğinde, yeni vardiya adamı bir posta sopalıyordu. Anlayacağın dayak, hakaret gırla gidiyor"

Eşber Yağmurdereli, Akrep, 1997 (ilk Baskı) / Kibele Yayınları, 01.01.2016

Oyun, 1999 yılında, yönetmenliğini Rutkay Aziz'in yaptığı Ankara Sanat Tiyatrosu oyuncuları tarafından sahnelenmiştir. (https://tiyatrolar.com.tr/tiyatro/akrep) 

Youtube üzerinden izleme linki: 

https://www.youtube.com/watch?v=GrJacjwMwvA

"Yağmurdereli’nin 'Akrep' oyununu okuduktan sonra, her idamın cinayet olduğuna bir daha inandım. İdamların insanlık için ne büyük çöküntülere sebep olduğunu burada sayıp dökmeyeceğim, idama karşı olanların, idama karşı savaşmayanların, kim olursa olsunlar, yürekleri kabuk bağlamıştır. İşte bu oyunu seyredenler yürekleri ne kadar çabuk kabuk bağlamış olursa olsunlar, insanlığın bu en korkunç uygulamasına karşı koyacaklardır. Yağmurdereli’nin belki de ilk oyunudur bu. Yazar, bu oyununda konuya uygun, usta bir biçim yaratmıştır. Yağmurdereli’nin dili, biçiminden de ilerde erişilmesi güç, güzel bir Türkçedir. Bir başeser olan oyun yalnız Türkiye’de değil, dünyada oynandığı her yerde gücünce karşılanacak, insanlığın en utanılacak yarası olan idama karşı insanları harekete geçirecek, en azından kabuk bağlamış yürekleri sağaltacaktır."

Yaşar Kemal