Büyük Ev Ablukada

(Ekmek vardı tereyağı vardı utanılacak bir şey yoktu

bir şey daha yoktu ama kavrayamıyordum.)

İşte böyle olmak en iyisidir olmakların

bir küçük çocuğu tuttum otobüsten indirdim

(İndirmiştim

yok olan önemli bir şeydi Allah kahretsin.)

Tüm kavgasız tüm duruk tüm başıboş,

üç sayı kötü bir sayı iyi şiir dinledim,

çıkıp okudular durup dinledim.

Bitmeseydi daha dinlerdim kötü mötü.

Saat kaç diye sordular birisi beş yani dedi.

(Ha kavgada ha aşkta

bu gök bomboş ha kavgada ha aşkta)

Göğe baktım yerli yerinde,

haydutlar dalavereciler yerli yerinde

vurguncular hayınlar vurdumduymazlar öyle.

İyi dedim içim rahatladı

düzen bozulmamış dedim sevindim,

tenhaca bir bölgede şehre girdim.

(Ben herkese varım

başka türlü olmuyor inanmayın.)

Bakın bu şehri ben kurdum ben büyüttüm ama sevemedim.

(Ekmek vardı tereyağı vardı söylemiştim önemlidir,

utanılacak bir şey yoktu, kime anlatmalıyım.)

Ben sevemezsem sevmek kimselerin elinden gelemez.

Bizi tutkulara çağırdı otobüse, sosise, buzdolabına,

telefona, sinemalara, radyolara, bir sürü kancık sevdalara,

sürü sürü mutsuz alışkanlıklara,

yalana dolana, itliklere, keten elbiselere.

(Sonra karısı öldü o çocuğun

yalnızdı güçsüzdü herkesler gibiydi,

kirlendi kötülendi sarhoşladı pis karılara dadandı.

Anladık onu ölenden başkası kurtaramaz,

ölen de kurtarmamıştı.)

Bak ben seni nereden kurtaracağım şaşacaksın.

Şimdi bu taşları biz çektik değil mi ocaklardan

bu asfaltı biz döktük biz onardık değil mi.

Bu yapıları on iki kat yapmak bizim aklımızdı,

biz kurduk istersek umursamayız ya.

(Abluka burada başlıyor çünkü.)

Ekmek yiyelim tereyağı yiyelim çocuk büyütelim,

sen beraber yatacağımız yatakları hazırla,

sen onu yap yeter bak göreceksin.

Turgut Uyar

Seslendiren: Umut Tugay Temel

Uzak Kaderler İçin

Birgün, bir yağmurla garip garip 

-Çoluğu çocuğu terk edeceğim.- 

Bir sevgiyle doymayacak kalbim, anladım 

Alıp başımı gideceğim.

Asır yirminci asırdır, amenna 

Bir yanımda sevgilerim, bir yanımda sancım 

Neon lambaları büsbütün karartır gecemizi 

Uzaklar daha uzaklaşır 

Bir define çıkarır gibi kayalardan, Ademden beri 

Sımsıcak sevgilere muhtacım. 

Bir gün alıp başımı gideceğim 

-Yıldızlar ışısın, yollar üşüsün, yollar...- 

Belimi bir ılık şal sarsın, mavi 

Hüzünlü bir serencamın ardından, şarkısız 

Rüyalarım unutulmuş bir handa pes desin 

Görmüş geçirmiş bir çift duygulu dudak karşısında.

Kendi kendine çekilmez oluyor ömrüm 

Her insanın ayrı ayrı yaşayabilsem kaderinde 

Diyarı gurbette kanlı bir aşk 

Bahtsız bir çocukluk uzak köylerin birinde 

En uzak beyazlar, 

En yakın ikindilerde, duygulu 

Ve bir sahil meyhanesinde bir akşam 

İçip içip ağlasam...

Nasıl kısa kesmeli bilmiyorum? 

Herkesin derdinden pay isterken. 

Uzak kaderlerin suları çağlar simdi 

Yıldızlar dökülür sonsuza içimizden.

Birgün, bir parkta otururken, biliyorum 

Bir el yağmurla dokunacak omuzuma 

Bir çift göz, bir davet, bir kalp 

Çoluğu çocuğu terk edeceğim. 

Yapraklar dökülecek, çiçekler solacak 

Bir sonbahar, bir sabah ve bir yağmur olacak 

Toprak ve insan kokularıyla, 

Uğultulu bir sarhoşluk içinde, yıllar için 

Başımı alıp gideceğim. 

Turgut Uyar

Fotoğraf: Arzu Eygay

Söylenir

söylenir ve yarım kalır

bütün aşklar yeryüzünde

bir kaktüs bol sudan nasıl

nasıl çürürse öyle

en sevdiğim temmuzdu aylardan

hazirana benzediği için biraz

biraz da kendiliğinden

belki de müşteriye iyi davranan

efendi bir bakkal kimliğinde

nasıl mutlu oldum iki yaz

nasıl mutlu oldum kardeşler

salkımsöğüt bir ben iki

bir üçüncü var mıydı bilmiyorum

üçüncü vardı elbet

bir yaban ördeğinin sevincini taşıran

bir sonbahar gibi köpüren

temmuza benzese de

öyle oldum ki anlatamam

sıcak yaz

solgun bir coğrafya gibi belleğimde

şapkalar çiçekler eski elbiseler

denizden çıkan bir ışık

unutulmuş bakımsız arka bahçeler

öyle oldum ki anlatamam

her mevsimde sonbaharı taşlayan

bir çocuk nasıl olursa öyle

belki de bitip tükenmeyen

bir fetih döneminde

atlar nasıl kişnerse

yani durgun bir suyun

erguvandan aldığı renkle

gidip geldim caddelerde

fatih neredeydi samatya nerde

nerden gidilirdi üsküdar’a

düşünüp durdum günlerce

anlatamam ormanların ettiğini

nasıl dayandım o mutluluğa

tükenmez bir ışık olan mutluluğa

deniz ve ışık olan

karmakarışık bir mutluluğa

nasıl

şimdi şarap gibiyim

coğrafyasız

eskimeye bırakılmış fıçısında

Turgut Uyar

Düzenbozan'a

Güneş biterse elbet ertesi kalır

Ya perşembe kalır ya pazar kalır

İncelir bir zincirin bir halkası

Bir tutam su kalır azar azar kalır

Bir mavi yaz gömleği azar azar incelir

Bir adam mavi yaz gömleksiz gezer kalır

Birden bir ormana çıkılır sanki gökyüzü

Bir terliye, bir ağustos sızar kalır

Ve okuyan ve güldüren ve savaşan

Ey okuyan ey güldüren ey savaşan

Çözülür sağlam sanılan simyası bir duruşun

Sesini yitirmeyen bir güçlü hızar kalır

Bir akşam bir bulgu gibi sunulur bize

Oysa bir yanlışlık birini ezer kalır

Oysa kimi su kemerlerine kimi bir iç denize

On bin dirim taşıyan bir kanal

Ve eski tulumlar ve kötü şaraplar vurunca size

Bir adam otelleri ve yanlışlığı sezer kalır

Ey eşim ey sevişim ey bende yaşayan

Ey bütün kitaplar ki bizi yazar kalır

Eskitir bayramları ve törenleri

Bir adam gelir bir düzeni bozar kalır

Turgut Uyar

Fotoğraf: Nurcan Azaz

Kavşakta

artık gelince biliyorum, önceleri korkardım

şöyle ufak bir şey, sudan kaçmış ayışığı

otuzbeşbin atlının dağdan gelen yankısı

önceleri açılıp gider sanırdım her şeyi

her şeyi açılıp gider sanırdım, bir kez şiire konmuşsa

menekşeler, bademler, büyük adamlar, kutsal olan ne varsa

şimdi bir çekiç ve bir alan yetiyor çaresizliği anlamaya

örneğin bir eczanede bir koku duyuyorum

tamam.

oysa ben eczaneye bir ilaç için girmiştim

sirozluyum, yada mitral darlığım var, ülserliyim belki de

niyetim bin yıl direnmektir bu halde bile

romaymış, bizansmış, cumhuriyetmiş, bilmem neymiş, bahane

turuncu bir çiçek açarmış bir yerde akşamüzerleri

eskiden büyük adamlar geçmiş topuz gibiymiş her biri

(o koku)

hangi budala söylüyor artık bu sözleri

el ettim birisine, bir başkasına giymediğim şapkamı çıkarttım

ne dağları tanıdım, ne denizleri ne ötekiyi ne berikiyi

daha demin uyanmıştım, az önce, baktım

vakit akşam.

hayrola yunus kazım, hayrola karlı dağlar

hayrola karlı dağlar, hayrola yunus kazım

geceniz bereketli olsun, gününüz sağlam

ben geldim gittim işe yaramayan şeyler topladım

kancalı iğne, balık oltası, tabanca, bomba filan

dağ gölgesi, köşebaşı, odun ve duman

bu arada başağı tanrı bildim, mührümle onayladım

ağaçlara ve otlara çocuklar gibi baktım

kurda kozaya öyle, kalem kağıda öyle

derken bir ihanet gibi vurdu gözüme her şey

anlatamam.

ilaç milaç bok püsür.

şuramda bir şeyler var

sahiden bir şeyler var

haykırmadan anlatamam.

Turgut Uyar

Sibernetik

üç kere üç dokuz eder

bilirsin

birin karesi birdir

kare kökü de

bilirsin

“mutlu aşk yoktur”

bilirsin

ama baharda ya da dışarda

sonsuz göğün altında

aşkın aşkla çarpımı

nedendir bilinmez

garip bir biçimde

hep sonsuzdur

kare kökü de yoktur

Turgut Uyar

Göğe Bakma Durağı

İkimiz birden sevinebiliriz göğe bakalım

Şu kaçamak ışıklardan şu şeker kamışlarından

Bebe dişlerinden güneşlerden yaban otlarından

Durmadan harcadığım şu gözlerimi al kurtar

Şu aranıp duran korkak ellerimi tut

Bu evleri atla bu evleri de bunları  da

Göğe bakalım 

Falanca durağa şimdi geliriz göğe bakalım

İnecek var deriz otobüs durur ineriz

Bu karanlık böyle iyi afferin Tanrıya

Herkes uyusun iyi oluyor hoşlanıyorum

Hırsızlar polisler açlar toklar uyusun

Herkes uyusun bir seni uyutmam birde ben uyumam

Herkes yokken biz oluruz biz uyumayalım

Nasıl olsa sarhoşuz nasıl olsa öpüşürüz sokaklarda

Beni bırak göğe bakalım

Senin bu ellerinde ne var bilmiyorum göğe bakalım

Tuttukça güçleniyorum kalabalık oluyorum

Bu senin eski zaman gözlerin yalnız gibi ağaçlar gibi 

Sularım ısınsın diye bakıyorum ısınıyor

Seni aldım bu sunturlu yere getirdim

Sayısız penceren vardı bir bir kapattım

Bana dönesin diye bir bir kapattım

Şimdi otobüs gelir biner gideriz

Dönmeyeceğimiz bir yer beğen başka türlüsü güç

Bir ellerin bir ellerim yeter belliyelim yetsin

Seni aldım bana ayırdım durma kendini hatırlat

Durma kendini hatırlat 

Durma göğe bakalım 

Turgut Uyar

Fotoğraf : Mehmet Teoman

Tomris

Senin için alışılmış şeyler söyleyemem sana yaraşmaz
Kış gecesi amcamızdır bahar yakından kardeşimiz
Alır başımı Erzincan'a giderim seni düşünmek için 
Dörtlükleri bozarım çünkü dağlar ne güne duruyor
Kıyılar ve eskimeyen her şey seni anlatmak için

Bir bozuk saattir yüreğim hep sende durur
Ne var ki ıslanır gider coşkunluğum durmadan
Durmadan
Dağ biraz daha benden deniz her zaman senden
Hiçbir dileğimiz yok şimdilik tarihten coğrafyadan

Kimselere benzemesin isterim seni övdüğüm
Seni övdüğüm zaman
Güzel bir çingene yalnız başına dolaşmalı kırlarda
Seni övdüğüm zaman

Turgut Uyar

Denize Gidip Dönen Mavilerin Bire İndirgenen Üçlüğü

yalanlı dolanlı alçak doğruca yaşanmamış bir
bir gözsüz kulaksız elsiz ayaksız güdük bir gün
bütün yitiklerim karalarım üstüste üstüste bütün karışıklığım
gelip geçtiğim macera şu kadar binler yıllık
şu kadar binler yıllık karalarım karışıklığım üstüste
usul usul insan insan ölüm ölüm üstüste
şu kadar güneş şu kadar su şu kadar su yılanı şu kadar düzen
ben sebepliyim denizlere aylara kavgalara umursuzluğa
bir maviyi durup dururken birine benzetiyorum
bir balığın ağzını anıyorum durup dururken
serinliyorum

ben üç yer tasarlamıştım üçü de sana bana uygun
biri günebakanlarda biri otuz yaşta birini sorma
birini sorma gün gelir ben söylerim
daha usta olurum daha yiğit o zaman söylerim
bu kırgın karanlığı bir ışıtalım ilkin
yeniden şehirler kuralım şimdikilerine benzeyen
baştan başlayalım susamlara ekmeklere denizaşırılarına
sevmelere

gidip dönelim
belki bir yerde bir tohumda bir durumda belki
belki o ses o yudum o yumuşak döşekler yeşil yeşiller
ben taş çekerim yılmam çamur kararım yol döşerim
bakarsın göneniriz gidip dönelim
ben yılmam taş çekerim çamur kararım ben
senin de gürül gürül saçların var nasıl olsa.

Turgut Uyar

Yaralı Olduğunu Sanan Birisinin Hüznüne Gazel

Şehir birden başladı, sol tarafta hendekler
işportacılar, dükkancılar ve akşamüstüne gidip gelenler
ve onun hüznü vardı

Şehirler olsun varsındı ve manavlar kapansındı.
evlerin ince bir buğuya, bir cinselliğe kapansındı

ve onun hüznü vardı

Aksaçlı ortodokslarla dövüşken çocuklar.
aşk romanları ve trafolar ve “Sen ne güzelsin”ler
kendilerini bitmez sansındı

Nalbantlar resamlarla ve bütün tarlalar çarşıda.
hele yılgınlıklar bir sabah temizliğinde
ve bir coşkudan artan sarı bir şeyler vardı

Bir yitik gibi yüceden, bir anı gibi bir sancıdan
ve onun hüznü vardı

“Her şey atılıyordu. Bitmiş sigaralar. otobüs biletleri. kullanılmış pamuklar muayyen zamanlarda. tarifeler. yaz gümrükleri. gazocağı iğneleri. kötü çıkmış resimler. bir yatma. bir evin oniki yıllık badanası. bir tarih kitabı. kazanılmış bir savaş ve sonucu. bir anlamsızlık. ölü bir çocuk ve pabucu. kibritler. sinemalar. Ve.”

onun hüznü vardı

Ah ellerim, ah beni hatırlayan herkes
Bir kötü romanda beşinci kişi gibiyim falan
ve beni tanımayan herkes

Ben aranan bir şeyim bir parça analjezik.
sesim dükkânsızlığın sesidir bir parça aralık
tahta kepenkli tahta kepenksiz bir parça aralık
Sokaklarda.
Havralarda.
Yataklarda.
Dünyada.

ve onun hüznü bir haydutun hüznüdür
biraz da kendinin yaptığı

Turgut Uyar

Ekinoks

yazı orada geçirdik kışa gerek kalmadı
safça acemice şarkılar söylendi oyunlar oynandı
sözde sevinç haline getirildi yıllanmış hüzünler
aşklar unutuldu ve bazılarına yeniden başlandı

“insan yaşlandıkça kurtulur” demiş birisi
korkudan belki yılgınlıktan ve başka bir şeylerden

oysa yaşlandıkça bulunur mavinin en iyisi
akasya çürür tren hızlanır eller ufalır gibi
kim yitirir sözgelimi bir başkasının bulduğunu
evet kim yitirir kim bulur
herhangi bir akşam alacası değil ki bu

imdi ey kış diyorum seni de orda geçirseydik
kim düşünecekti bir kumsalda
sabahın tanıksız kendi kendine olduğunu

“oysa” diyor birisi
“sabah yeniden hatırlamadı yaşamayı”
bana kalırsa “oysa” diyenlerden hep korkmaı
“oysa ölüm var” da diyebilir aynı kişi

oysa ölüm yakın olmamalı
süzgün ve uzun şeylerden de korkmalı bana kalırsa
uzun süren devrimlerden süzgün aşklardan
ve bunlara benzeyen başka şeylerden
akasya hemen çürümeli tren birden hızlanmalı
şimdi ey kış diyorum
ne kadar sürersen sür
yaz güzeldi ve sapsarıydı
herkes doydu ve eylendi oyunlar oynandı
oteller ve sokaklar da sapsarıydı
kimler ne konuştu ne yitirdi ne kazandı

ama bir şey vardı eksilen ya da çoğalan
kumun altında mı denizin üstünde mi masalarda mı

“dünya bir sanrıdır” diyor birisi
“belki bir sancı”

ne bırakmıştım orada sahi
mor gibi soylu bir şey mi
bir eziklik mi yoksa

herkes ne kadar mutluydu “oysa”

ne bıraktıysam o kadar kaldı orda

Turgut Uyar

Fotoğraf: Nurcan Azaz

İnsan en çok sabahları arar sevdiği kadını
diyor birisi, katılıyorum o sabahlara
öğleler kaba yaşanır, kalındır
akşamüstleri ince hüzünlü
çiçekler alınıp verilebilir
sabahtır yalnızlık
nasıl sabah nasıl yalnızlık
ve şiirsel hiçbir yanı yok sanılır
var mıdır, vardır
vardır, ama çiçeklerle değil
kendi başına
zımpara taşı gibi acımasız

Ne aklıma gelse bir bakıyorum unutmuşum
tren penceresinden bir tarla
eskiyip atılmış bir gömlek, hiç unutmam

Hiç unutmam, hiç unutmam, hiç unutmam
diyor birisi yineliyorum
hiç unutmam, hiç unutmam, hiç unutmam, hiç unutmayın
insan nasıl direnir başka
hiç unutma

Bir zamanlar Kars’ta bir otel odasında
bir gezgin kokucunun bana verdiği
bir alüminyum şişeyi unutmuyorum

ölümü geciktirmek sonsuzluğu kısaltmaz
diyor birisi, evet ama
hayatı uzatır sanki

sanki ama ne adına
hayatın kendisi adına
sonsuz bir törenle susuyorum
sonsuz dirim için, o sonsuz adama
sonra duyguya, ele benzer şeyler giriyor hayatıma
el midir duygu mudur
evet bazı kişiler kararsız ama
benim seçmediğim sanılır hayatımda

el altından el ilanı dağıtıyor
birisi,almıyorum Allah aşkına
alamam, neden alamam
biliyorum hiçbir şey yapamam tek başıma
biliyorum beni kendi başıma sanan birisi
durmadan hata yapıyor
serçeye, kumruya, öküze sormadan

insanın kendi seçtiği toprak
doğrusu,toprağın kendi seçtiği insan
dirimin geleceğini doğruluyor durmadan

-her şeyden biraz kalır-
diyor birileri, çoğulluk haklılıktır.
kavanozda biraz kahve,
kutuda biraz ekmek,
insanda biraz acı.
insanda biraz mutluluk
ama en geçerli söz
insan en çok sabahları arar sevdiği kadını
Türkiye’de ve dünyada…

Turgut Uyar - (Kayayı Delen İncir)
Fotoğraf: Murat Üstün

anneler kaçar gibidir

söyle ben saçlarımı kestirsem ne olur
bir başkaldırma ancak saçlarından tutulur

herkes annesi sanır bir kısır yalnızlığı
oysa herkesin annesi aslında bir baruttur

eylülden ürken temmuz şafaktan korkan gece
dağları bölümleyen o babadan kaçan sudur

hatırla her gün bir çalar saatle oynadığını
çalar saatler bir çocuğun uyanılacak uykusudur

soğuk iklimler, kırımlar akar gider derisinden
çalıp söylediği öğrenip oynadığı bir tabuttur

anne saklanır, baba koşar, günleri münleri bölerler
anne de baba da parça parça bir geyik yavrusudur

birinin sırtı ince, birinin elleri kalın
ikisi de bir gölün saygıdeğer komşusudur

ey hayalin sonsuz çalıştığı gölleri bölmek dönemi
o zaman artık bir yerlerde hazin mevlutlar okunur

dersin ki ayışığı kimin babası kimin oğlu o zaman
sanki herkesin işi bir bölmedir, uzun uzun solunur

senin şarkın bir avcı borusudur ormanları tutar
büyür, yankılanır, bir kale yıkıntısında saygıyla durur

ey en bilge sesi gelip duran sonra akan suların
bilirsin her akşam nasıl öksüz, nasıl güçlükle olur

her akşam nerden baksan yine de bir eksiği doldurur
babalar geri çekilir, anneler onlara teslim olur

saçlarımı hep kestim tutacak kadar kalmasın dedim
çünkü bir başkaldırma ancak saçlarından tutulur

günleri bölümlediler ve sonra suya gittiler çoğu
babalar hep perşembe, anneler hep cuma olur

Turgut Uyar

Bir Gün Sabah Sabah

Bir gün sabah vakti kapıyı çalsam,
Uykudan uyandırsam seni:
Ki, sisler daha kalkmamıştır Haliç ten.
Vapur düdükleri ötmektedir.
Etraf alacakaranlık,
Köprü açıktır henüz.
Bir gün sabah sabah kapıyı çalsam...

Yolculuğum uzun sürmüş oldukça
Gece demir köprülerden geçmiştir tren.
Dağ başında beş-on haneli köyler,
Telgraf direkleri yollar boyunca
Koşuşup durmuş bizle beraber.

Şarkılar söylemişim pencereden.
Uyanıp uyanıp yine dalmışım.
Biletim üçüncü mevki,
Fakirlik hali.
Lüle taşından gerdanlığa gücüm yetmemiş,
Sana Sapancadan bir sepet elma almışım.

Ver elini haydarpaşa demişiz,
Vapur rıhtımdadır pırıl pırıl,
Hava hafifden soğuk,
Deniz katran ve balık kokulu.
Köprüden kayıkla geçmişim karşıya,
Bir nefeste çıkmışım bizim yokuşu...

Bir gün sabah sabah kapıyı vursam,
-Kim o dersin uykulu sesinle içerden.
Saçların dağınıkdır, mahmursundur.
Kimbilir ne güzel görünürsün sevgilim,
Bir sabah vakti kapıyı çalsam,
Uykudan uyandırsam seni,
Ki, daha sisler kalkmamıştır Haliç' ten.
Fabrika düdükleri ötmektedir.

Turgut UYAR