"Bir de şu laf: 'Hayat devam ediyor!' İstanbul sakızı mübarek. Herkesin ağzında. Mis kokulu sanıyorlar. Değil. İllet bir şey. Anladık, devam ediyor, da, nasıl devam ediyor, soran, anlayan yok.”

"Yeniden başlamak! Bütün iş burada işte. Yeniden başlanamaz. Çünkü insanoğlunun kaderinde yoktur bu. Hayatı ona verilmiştir; büyük bir oyun. İstediği gibi oynayabilir. Yanlışlarla doğrularla. Ama bozmak, bozup yeniden başlamak yoktur bu işte."

Nezihe Meriç

(24 Şubat 1924 - 18 Ağustos 2009)

 “Adaletsiz ayrımcılık zamanla daha iyi değil, daha kötü hale gelir. Para parayı, fakirlik de fakirliği çeker. Eğitim daha fazla eğitimi, cehalet daha fazla cehaleti doğurur. Bir dönem tarihin kurbanı olanların, tekrar kurban olması yüksek ihtimaldir.”

Yuval Noah Harari Hayvanlardan Tanrılara: Sapiens, s.150

Ulthar’ın Kedileri

Skai nehrinin ötesinde uzanan Ulthar’da kimsenin bir kediyi öldüremeyeceği söylenir; ateşin önüne uzanmış mırıldanan kediye gözümü dikip bakarken doğrusu buna inanabilirim. Çünkü, kediler esrarengiz hayvanlardır ve insanların anlayamayacakları tuhaf şeylere yakınlıkları vardır. Antik Mısır’ın ruhu; Meroe ve Ophir’deki unutulmuş şehirlerin hikayelerinin taşıyıcısıdırlar. Balta girmemiş ormanın efendilerinin soyundandırlar; yaşlı ve uğursuz Afrika’nın sırlarının mirasçısıdırlar. Sfenks kedinin amcasının kızıdır ve onun dilini konuşur; ama kedi Sfenks’ten daha eskidir ve onun unuttuğu şeyleri bile hatırlar. 

Kasabalılar kedilerin öldürülmesini yasaklamadan önce, Ulthar’da komşularının kedilerini tuzağa düşürüp boğazlamaktan zevk alan yaşlı bir rençperle karısı yaşıyordu. Çoğu insanın geceleri kedi sesi duymaktan nefret etmesi ve alacakaranlıkta kedilerin avlu ve bahçelerde gizlice koşuşturmalarını kötüye yorması dışında, bunu yapmaları için bir neden düşünemiyorum. Ama sebebi ne olursa olsun, bu yaşlı adamla kadın, fakirhanelerinin yakınlarına gelen bütün kedileri tuzağa düşürüp avlamaktan ve boğazlamaktan keyif alıyorlardı. Karanlık bastırdıktan sonra duyulan bazı seslerden dolayı çoğu köylü, kedilerin boğazlanma tarzının son derece garip olduğunu düşünmekteydi. Ama ihtiyar çiftin sararıp solmuş yüzlerinde her zaman görülen o tuhaf ifade ve kulübelerinin çok küçük olması ve ihmal edilmiş bir avluda oraya buraya serpilmiş meşe ağaçlarının gerisinde şüphe verici bir şekilde gizlenmiş olması yüzünden köylüler onlarla bu konuyu hiç konuşmadılar. Gerçekte, çoğunluğu kedi sahibi olan köylüler, bu tuhaf insanlardan nefret ettiklerinden daha fazla korkuyorlardı ve onları acımasız katiller diye azarlamak yerine, sevgili ev hayvanlarının veya avcı kedilerinin yollarını şaşırıp, yaşlı çiftin karanlık ağaçlar altındaki, herkesten ırak o metruk evlerine yaklaşmaması için ellerinden geleni yapıyorlardı. Ama kaçınılmaz bir hata sonucu bir kedi kaybolduğunda ve karanlık bastırdıktan sonra sesler duyulduğunda, kediyi kaybeden kişi hiçbir şey yapamamanın verdiği acıyla sızlanır, bu şekilde ortadan kaybolanın çocuklarından birisi olmadığı için kaderine şükrederdi. Çünkü, Ulthar’lılar basit insanlardı ve tüm kedilerin ilk olarak nereden geldiğini bilmiyorlardı.

Günlerden bir gün, güneyden gelen tuhaf bir gezgin kervan, Ulthar’ın kaldırım taşı döşeli dar sokaklarına girdi. Bunlar koyu derili insanlardı ve köyden yılda iki defa geçen diğer gezginlere benzemiyorlardı. Pazar yerinde, para karşılığında fal bakıp, satıcılardan incik boncuk aldılar. Bu insanların nereli olduklarını kimse bilmiyordu, ama tuhaf dualar ettikleri ve arabalarının yan taraflarına gövdesi insan; başı kedi, atmaca, koç ve aslan olan garip resimler çizmiş oldukları görülüyordu. Ve kervan başı iki boynuzunun arasında ilginç bir disk olan acayip bir başlık giyiyordu.

Bu benzersiz kervanda, tek can yoldaşı minik kara bir kedi yavrusu olan kimsesiz küçük bir çocuk vardı. Veba bu çocuğa pek insaflı davranmamış ama yine de ızdırabını hafifletmek için olacak, ona bu küçük tüylü şeyi bırakmıştı. İnsan çok gençken, küçük kara bir kedi yavrusunun maskaralıklarında büyük bir avuntu bulur. Bu yüzden, koyu tenli insanların Menes adıyla çağırdıkları çocuk, garip resimler çizili arabanın basamağına oturup zarif kedi yavrusuyla oynarken ağlamaktan ziyade gülüyordu.

Gezginlerin Ulthar’da geçirdikleri üçüncü günün sabahı, Menes kediciğini bulamadı ve pazar yerinde yüksek sesle ağlarken, bazı köylüler ona yaşlı adamla karısından ve geceleyin duydukları seslerden söz ettiler. Çocuk bu lafları duyunca ağlamasını kesip derin düşüncelere daldı, sonra da dua etmeye başladı. Ellerini güneşe doğru uzatıp, köylülerin anlamadığı bir dilde dualar okudu. Köylülerin dikkati daha çok gökyüzü ve bulutların almaya başladığı garip şekiller üzerinde toplandı. Tuhaf belki ama küçük çocuk yakarışını sürdürürken, gökyüzünde gölgeye benzer, belirsiz, egzotik şekiller, başının üzerinde garip bir disk ve diskin iki yanında boynuzlar bulunan melez yaratıklar oluşmaya başladı. Tabiat, hayal gücü geniş insanları etkileyen böylesi yanılsamalarla doludur…

O gece gezginler Ulthar’dan çekip gittiler ve bir daha da görünmediler. Köy halkı, köyde bir tane bile kedi kalmamış olduğunu görünce tedirginliğe kapıldı. Bütün aile ocaklarının teklifsiz kedileri; irili ufaklı, kara, gri, çizgili, sarı, beyaz bütün kediler sırra kadem basmıştı. Belediye reisi, ihtiyar Kranon, esmer tenli insanların, Menes’in yavru kedisinin öldürülmesine misilleme olarak kedileri götürmüş olduğuna yemin ediyor, kervana da, küçük çocuğa da bela okuyordu. Ama sıska noter Nith, asıl suçlanacak kişilerin yaşlı rençperle karısı olduğunu ileri sürüyordu; çünkü onların kedilere karşı düşmanlıkları herkesin malumuydu ve giderek de cüretlerini artırıyorlardı. Hancının küçük oğlu Attal, alacakaranlıkta Ulthar’ın bütün kedilerinin ağaçlar altındaki menfur avluda toplanmış olduklarını; kulübe etrafında oluşturdukları çemberi ağırbaşlılıkla ve yavaş yavaş daralttıklarını; içlerinden ikisinin işitilmemiş bir hayvan ayinini yönetirmiş gibi öne çıktığını gördüğüne yemin ettiğinde bile kimse uğursuz çifti suçlamaya cesaret edemedi. Köylüler, bu kadar küçük bir çocuğa inansalar mı inanmasalar mı bir türlü karar veremiyorlardı. Köylüler, kötü kalpli çiftin kedileri büyüleyerek ölüme sürüklediklerinden şüphelenseler de karanlık ve iğrenç bahçesinin dışında yaşlı rençpere rastlayıncaya kadar onu suçlamamayı tercih ettiler.

Böylece Ultharlılar, kör bir öfkeyle uykuya daldılar ve şafakta uyandıklarında, ne görsünler! Kedilerin tümü her zamanki yerlerine geri dönmüştü! İrili ufaklı, kara, gri, çizgili, sarı, beyaz bütün kediler geri dönmüştü; biri bile eksik değildi. Kedilerin keyfine diyecek yoktu. Hepsi de gayet besili görünüyor, kendilerinden hoşnut mırıl mırıl mırıldanıyorlardı. Kasabalılar aralarında bu meseleyi konuşuyordu; şaşkınlıkları hiç de az değildi. Yaşlı Kranon yine kedileri esmer tenli insanların götürmüş olduğunda ısrar etti. Çünkü kediler ihtiyar adamla eşinin kulübesinden asla sağ dönemezlerdi. Ama herkes bir şeyde hemfikirdi: Kedilerin günlük tayınlarını yemeyi ve sütlerini içmeyi reddetmeleri oldukça tuhaftı. Ve iki gün boyunca Ulthar’ın besili, tembel kedileri hiçbir yiyeceğe dokunmadı; ateşin başında ya da güneşte uzanıp kestirdiler.

Ağaçların altındaki kulübede akşam karanlığında ışık görülmediğini köylüler fark edinceye kadar tam bir hafta geçti. Sonra sıska Nith, kedilerin gittiği geceden beri hiç kimsenin yaşlı adamı da karısını da görmediğine dikkati çekti. Aradan bir hafta daha geçtikten sonra, belediye reisi korkusunu alt ederek, tuhaf bir şekilde sessiz bu meskene, görev icabı uğramaya karar verdi. Ama bunu yaparken şahit olarak yanına nalbant Shang ile taşçı Thul’ı almayı ihmal da etmedi. Derme çatma kapıyı kırıp içeri girdiklerinde şu manzarayla karşılaştılar: Toprak zeminde , üzerinde et namına bir şey kalmamış iki insan iskeleti ve karanlık köşelerde yavaş yavaş hareket eden kınkanatlılar familyasından çok sayıda garip böcek…

Sonradan Ultharlılar arasında bu konu çok konuşuldu. Tahkikat memuru Zath, sıska noter Nith ile enine boyuna tartıştı. Kranon, Shang ve Thul soru yağmuruna tutuldu. Hancının oğlu küçük Attal bile sıkı sıkıya sorgulandı ve karşılığında şekerlemeyi hak etti. İnsanlar uzun uzadıya yaşlı rençber ve karısından, koyu tenli gezginler kervanından, minik Menes’ten ve onun küçük kara kedi yavrusundan, Menes’in duasından ve dua sırasında gökyüzünde meydana gelen değişiklikten, kervanın gittiği gece kedilerin yaptıklarından ve itici avlunun karanlık ağaçlarının altındaki kulübede daha sonra bulunan şeylerden konuştular.

Sonunda kasabalılar, Hatheg’de tüccarların sözünü ettiği ve Nir’de gezginlerin tartıştığı şu harikulade yasayı kabul etti: Ulthar’da hiç kimse bir kediyi öldüremez.”

Howard Phillips Lovecraft

Çeviri: Hasan Fehmi Nemli

It is said that in Ulthar, which lies beyond the river Skai, no man may kill a cat; and this I can verily believe as I gaze upon him who sitteth purring before the fire. For the cat is cryptic, and close to strange things which men cannot see. He is the soul of antique Aegyptus, and bearer of tales from forgotten cities in Meroë and Ophir. He is the kin of the jungle’s lords, and heir to the secrets of hoary and sinister Africa. The Sphinx is his cousin, and he speaks her language; but he is more ancient than the Sphinx, and remembers that which she hath forgotten. In Ulthar, before ever the burgesses forbade the killing of cats, there dwelt an old cotter and his wife who delighted to trap and slay the cats of their neighbours. Why they did this I know not; save that many hate the voice of the cat in the night, and take it ill that cats should run stealthily about yards and gardens at twilight. But whatever the reason, this old man and woman took pleasure in trapping and slaying every cat which came near to their hovel; and from some of the sounds heard after dark, many villagers fancied that the manner of slaying was exceedingly peculiar. But the villagers did not discuss such things with the old man and his wife; because of the habitual expression on the withered faces of the two, and because their cottage was so small and so darkly hidden under spreading oaks at the back of a neglected yard. In truth, much as the owners of cats hated these odd folk, they feared them more; and instead of berating them as brutal assassins, merely took care that no cherished pet or mouser should stray toward the remote hovel under the dark trees. When through some unavoidable oversight a cat was missed, and sounds heard after dark, the loser would lament impotently; or console himself by thanking Fate that it was not one of his children who had thus vanished. For the people of Ulthar were simple, and knew not whence it is all cats first came. One day a caravan of strange wanderers from the South entered the narrow cobbled streets of Ulthar. Dark wanderers they were, and unlike the other roving folk who passed through the village twice every year. In the market-place they told fortunes for silver, and bought gay beads from the merchants. What was the land of these wanderers none could tell; but it was seen that they were given to strange prayers, and that they had painted on the sides of their wagons strange figures with human bodies and the heads of cats, hawks, rams, and lions. And the leader of the caravan wore a head-dress with two horns and a curious disc betwixt the horns. There was in this singular caravan a little boy with no father or mother, but only a tiny black kitten to cherish. The plague had not been kind to him, yet had left him this small furry thing to mitigate his sorrow; and when one is very young, one can find great relief in the lively antics of a black kitten. So the boy whom the dark people called Menes smiled more often than he wept as he sate playing with his graceful kitten on the steps of an oddly painted wagon. On the third morning of the wanderers’ stay in Ulthar, Menes could not find his kitten; and as he sobbed aloud in the market-place certain villagers told him of the old man and his wife, and of sounds heard in the night. And when he heard these things his sobbing gave place to meditation, and finally to prayer. He stretched out his arms toward the sun and prayed in a tongue no villager could understand; though indeed the villagers did not try very hard to understand, since their attention was mostly taken up by the sky and the odd shapes the clouds were assuming. It was very peculiar, but as the little boy uttered his petition there seemed to form overhead the shadowy, nebulous figures of exotic things; of hybrid creatures crowned with horn-flanked discs. Nature is full of such illusions to impress the imaginative. That night the wanderers left Ulthar, and were never seen again. And the householders were troubled when they noticed that in all the village there was not a cat to be found. From each hearth the familiar cat had vanished; cats large and small, black, grey, striped, yellow, and white. Old Kranon, the burgomaster, swore that the dark folk had taken the cats away in revenge for the killing of Menes’ kitten; and cursed the caravan and the little boy. But Nith, the lean notary, declared that the old cotter and his wife were more likely persons to suspect; for their hatred of cats was notorious and increasingly bold. Still, no one durst complain to the sinister couple; even when little Atal, the innkeeper’s son, vowed that he had at twilight seen all the cats of Ulthar in that accursed yard under the trees, pacing very slowly and solemnly in a circle around the cottage, two abreast, as if in performance of some unheard-of rite of beasts. The villagers did not know how much to believe from so small a boy; and though they feared that the evil pair had charmed the cats to their death, they preferred not to chide the old cotter till they met him outside his dark and repellent yard. So Ulthar went to sleep in vain anger; and when the people awaked at dawn—behold! every cat was back at his accustomed hearth! Large and small, black, grey, striped, yellow, and white, none was missing. Very sleek and fat did the cats appear, and sonorous with purring content. The citizens talked with one another of the affair, and marvelled not a little. Old Kranon again insisted that it was the dark folk who had taken them, since cats did not return alive from the cottage of the ancient man and his wife. But all agreed on one thing: that the refusal of all the cats to eat their portions of meat or drink their saucers of milk was exceedingly curious. And for two whole days the sleek, lazy cats of Ulthar would touch no food, but only doze by the fire or in the sun. It was fully a week before the villagers noticed that no lights were appearing at dusk in the windows of the cottage under the trees. Then the lean Nith remarked that no one had seen the old man or his wife since the night the cats were away. In another week the burgomaster decided to overcome his fears and call at the strangely silent dwelling as a matter of duty, though in so doing he was careful to take with him Shang the blacksmith and Thul the cutter of stone as witnesses. And when they had broken down the frail door they found only this: two cleanly picked human skeletons on the earthen floor, and a number of singular beetles crawling in the shadowy corners. There was subsequently much talk among the burgesses of Ulthar. Zath, the coroner, disputed at length with Nith, the lean notary; and Kranon and Shang and Thul were overwhelmed with questions. Even little Atal, the innkeeper’s son, was closely questioned and given a sweetmeat as reward. They talked of the old cotter and his wife, of the caravan of dark wanderers, of small Menes and his black kitten, of the prayer of Menes and of the sky during that prayer, of the doings of the cats on the night the caravan left, and of what was later found in the cottage under the dark trees in the repellent yard. And in the end the burgesses passed that remarkable law which is told of by traders in Hatheg and discussed by travellers in Nir; namely, that in Ulthar no man may kill a cat. Howard Phillips Lovecraft

 

"Her sanık, hakkında verilecek mahkûmiyet kararının ileri bir tarihe ertelenmesine çalışır."

Tatra’daki sanatoryuma giderken Kafka’yla vedalaştığımızda: "İyileşecek ve sağlığınıza yeniden kavuşup döneceksiniz", dedim. "İleride yoluna girecek yine her şey. Her şey bir başka türlü olacak"

Kafka, sağ elinin işaret parmağını göğsüne dayayarak gülümsedi.

"Geleceği şimdiden içimde taşıyorum. Değişen bir şey varsa, gizli saklı yaraların kendilerini açığa vurmasından başka bir şey olmayacak."

Ben sabırsızlanmıştım.

"Madem ki iyileşeceğinize inanmıyorsunuz, ne diye o zaman sanatoryuma gidip yatmak istiyorsunuz?"

Kafka masanın üzerine eğildi.

"Her sanık, hakkında verilecek mahkûmiyet kararının ileri bir tarihe ertelenmesine çalışır."

Gustav Janouch, Kafka ile Söyleşiler, Cem Yayınevi, Türkçesi: Kamuran Şipal, Haziran 2000

Dilekler

Gürültü ve karmaşanın arasında sessizce yol al

Ve hatırla, sessizliğin içinde nasıl bir barışın var olabileceğini

Mümkün olabildiğince, ama tutsak olmadan,

Tüm insanlarla iyi geçin.

Gerçeklerini sessiz fakat açık bir şekilde ifade et;

Ve diğerlerini dinle,

Donuk ve cahil olanlar dahil;

Çünkü onların da kendilerine göre bir hikayeleri vardır.

Yüksek sesle konuşan, agresif kişilerden uzak dur,

Onlar ruha sıkıntı verenlerdir.

Eğer kendini başkalarıyla kıyaslarsan,

Ya kibirli ya da üzüntülü olursun;

Çünkü her zaman senden daha iyi ve daha kötü olan birileri olacaktır.

Başarılarından planların kadar sevinç duy

Ne kadar mütevazi olursa olsun, kendi kariyerine duyduğun ilgiyi kaybetme

Çünkü o, zamanın değişen hazinesi karşısında sahip olduğun gerçek mülktür.

İş ilişkilerinde tedbiri elden bırakma;

Çünkü dünya aldatmacalarla doludur.

Fakat bu tedbirinin, seni erdeme karşı kör etmesine izin verme

Çünkü hala pek çok insan, yüksek idealler için yaşamaktadır

Ve her yerde yaşam, kahramanlıklarla doludur.

Kendin ol!

Özellikle, sevmediğin halde seviyormuş gibi davranma.

Sevgi hakkında kuşkucu da olma;

Çünkü sevgi, tüm o çoraklık ve hayal kırıklıklarına rağmen

Aynı çimen gibi ansızın büyüyecektir.

Yılların rehberliğini nazik bir şekilde kabul et,

Gençliğine dair şeyleri ise asaletle terk et.

Beklenmedik bir talihsizlikte seni koruyan güç olması için, ruhunu besle.

Fakat kendini karanlık hayallerle de strese sokma

Bil ki, pek çok korku, bitkinlik ve yalnızlıktan doğar

Tüm bu disiplinin ötesinde,

Kendine nazik ol!

Çünkü sen de en az ağaçlar ve yıldızlar kadar,

Bu evrenin çocuğusun

Ve burada olmaya hakkın var.

Kavrasan da kavramasan da

Şüphesiz, evren olması gerektiği gibi işlemektedir.

Bu sebeple, Tanrıyla barış içinde ol,

Kendini onun ne olduğuna inandırmış olursan ol,

Ve emek ve verimlerin ne olursa olsun,

Yaşamın gürültülü karmaşası içinde, ruhundaki huzuru koru.

Tüm yalanlarına, angaryasına ve hayal kırıklıklarına rağmen,

Dünya hala güzeldir.

Neşeli ol!

Mutlu olmak için gayret et!

Max Ehrmann

Çeviri: Erge Özcan

                                    ***

Desiderata

Go placidly amid the noise and haste,

and remember what peace there may be in silence.

As far as possible without surrender

be on good terms with all persons.

Speak your truth quietly and clearly;

and listen to others,

even the dull and the ignorant;

they too have their story.

Avoid loud and aggressive persons,

they are vexations to the spirit.

If you compare yourself with others,

you may become vain or bitter;

for always there will be greater and lesser persons than yourself.

Enjoy your achievements as well as your plans.

Keep interested in your own career, however humble;

it is a real possession in the changing fortunes of time.

Exercise caution in your business affairs;

for the world is full of trickery.

But let this not blind you to what virtue there is;

many persons strive for high ideals;

and everywhere life is full of heroism.

Be yourself.

Especially, do not feign affection.

Neither be cynical about love;

for in the face of all aridity and disenchantment

it is as perennial as the grass.

Take kindly the counsel of the years,

gracefully surrendering the things of youth.

Nurture strength of spirit to shield you in sudden misfortune.

But do not distress yourself with dark imaginings.

Many fears are born of fatigue and loneliness.

Beyond a wholesome discipline,

be gentle with yourself.

You are a child of the universe,

no less than the trees and the stars;

you have a right to be here.

And whether or not it is clear to you,

no doubt the universe is unfolding as it should.

Therefore be at peace with God,

whatever you conceive Him to be,

and whatever your labors and aspirations,

in the noisy confusion of life keep peace with your soul.

With all its sham, drudgery, and broken dreams,

it is still a beautiful world.

Be cheerful.

Strive to be happy

Max Ehrmann

The Asphalt Road / Sabahattin Ali

From the notes of a village teacher, 1936

After shaking for about two hours, the truck that rode between the station and the province center dropped me off at the junction of the village I was going to. I didn’t have the strength to take even two steps. As I put my bag next to me, I sat down on a piece of rock with grass growing from its sides. I started listening to the humming inside my head. 

The truck, reeking of dust mixed with sweat, had staggered everyone by bumping us together on this world’s faultiest road. All the quaking and sudden stops as if we were rolling down a pit made me forget where I even was and threw me into a dark realm of dreams. I was now sitting on the rock, trying to shake off this dream. The driver had shown me the way to the village, an ashen pile of mudbrick about half an hour from the junction. A few gray poplar trees on one side somewhat rearing their heads, were telling me that there was water, even if it was a small amount.

Finally, after resting on the rock for maybe an hour, I stood up slowly and wobbly, picked up my small bag from the ground, and started walking. Since I am a villager myself and know our villagers well, I did not feel out of place in a foreign land. I was certainly going to be successful on my first mission.

The sun was beginning to set. While I was approaching the village, the land around me became entirely filled with redness. My long shadow was resting on these dry, one-handspan tall steppe weeds that moved and glistened like a red sea. The end of my shadow was lost further between these weeds where the grasshoppers jumped around.

As I arrived in front of some houses on the edge of the village, the smell of burning manure hit my nose. The image of flatbread cooked on a sheet iron pan and barefoot children huddling around it appeared in front of my eyes. 

In the streets, cows who had not yet found their home roamed with their tails striking against their hips while occasionally bellowing. It was such a bellow that it sounded like a deep, meaningful statement declared after much pondering. The pungent scent of manure was increasingly getting stronger and brought me closer to this place. The village is a breathing, working creature and this smell is its sweat. No other scent in this world has enveloped me this much or made me reminisce on so many memories.

There was no one left in front of the coffeehouse other than a few old men. When they saw me, they stared without getting up from their seats. I sat next to them and explained who I was. Apparently, one of them was the village headman. He told me that it had been six months since the teacher before me went away and that the school had been closed ever since:

“The threshing is not finished yet. The kids can’t go to school or anything. You’ll sit and lie back for five or ten days!” he said.

Gathering the children and getting the classes in order was not difficult. The villagers are quick to understand those who speak their language. For now, I have nothing to complain about. However, there is this road issue that has become my primary concern and pursuit for months. As it turns out, the road that wore me out in the truck on my first day was the biggest problem in the province. Everyone is bound to carry their crops and passengers through this path. There are no other roads and even to call this one a road is hardly possible. Oddly enough, this is the same road that connects the province center to the railroad sixty kilometers away! Reckon more pressing matters have overshadowed this issue. I referred to the province both from our village and from other villages, explaining to the best of my ability how essential it is to have the road built. Thinking that government officials would not read long petitions, I wrote each of my ideas in a separate petition and had them delivered from separate villages. This way, all of them will be read. I also included many suggestions about how the villagers would help with constructing the road.

When I went into town the other day, the Education Director of the Province treated me a bit weirdly, mocking me, as if he was angry but trying not to show his anger. I wondered why. Then in passing, he said:

“Seems like you can find the time to mess around with issues other than schoolwork. Do you not have enough students?”

“They’re not few, but isn’t that my duty too?” I replied. His mocking eyes swept over me. He did not respond. Then outside, I heard from friends at the coffeehouse that the director was angry with me. I had read and explained the Constitution of Teşkilat-ı Esasiye to the villagers before. One of them who had a situation at the Cadaster submitted a petition and after a while, requested an answer. When the officials dismissed him, saying “What answer?”, he flared and insisted: “You will simply answer! You must! The law exists!”. After the officials asked around and found out that he learned the law from me, they complained to the director of education. 

Many are irritated with me especially meddling with this road business. Not because it’s related to them, but just to have something to do. There’s a terribly rich man called Rüstem Ağa in the village I teach. He runs a cartwright’s shop in the city, repairing spring carts and tumbrels. I heard him badmouthing me to the petitioning villages. Frankly, I’m not surprised. None of our attempts have resulted yet. Every so often, I feel like letting this thing go, as the officials of the government and especially those at the Ministry of Public Works are openly mocking me. Yet, my heart shatters as I see the state of the cars, the tumbrels, and the miserable animals returning from the station at night. I tell myself, “Don’t quit it now my dearest, it won’t suit you!”.

Oh, how these procedures take so long. There is no room left in the provincial hall that our application hasn’t been through. Even the villagers are astonished by my efforts. They also don’t have any hope in them that this endeavor will have an end.

Still, nothing has come out… I suppose this road won't be built. The villagers don’t help me either. Quite lifeless creatures… Or maybe even quite intelligent creatures and they don’t want to struggle for anything. I have no enthusiasm left in me. At least they could answer with one or two words, but they say neither yes nor no!... It’s as if we threw these petitions into a bottomless well. 

In the evenings, I go up to the ridge near the village and watch the road stretch out into the dust in the distance. Sometimes a truck appears, covered in white dust with baskets and panniers tied to it. It moves slowly like it’s about to collapse, teetering like a human walking through quicksand with knees up and down. It’s such a bitter sight; I feel the need to close my eyes not to see the fight between this machine, the latest marvel of technology, and this most primitive road of the world. Now and then, I want to run and straighten the road with my palms, to do my part by fixing at least five or ten meters of the ground into a “road”. 

Our issue suddenly rose to the surface. Recently, one of our elders came to town, and even though his car is most certainly comfortable, the road must have made itself known because he told the governor about it. The governor rushed in to say: “That's one of our main concerns, we want to get it done right this year, and the project is being prepared. We even thought of asphalting it… I wonder if you would often honor our city if the road was from asphalt?”

And that great individual replied:

“Of course, I’ll come...”

With that, the asphalt matter took on. Seems like I was asleep, the governor is already talking about projects… Looks like they aren’t as unconcerned with this issue as I thought, rather preferring to serve the public quietly and humbly. 

Yet contrary to this silence, this time there is too much empty commotion. Half of the weekly newspaper of the province, which is the size of a menu, is overrun with news of the asphalt highway. I have somewhat gained a reputation in the village as well. The way our villagers treat people is like a barometer anyway, always up and down.

Personally, there was no need to asphalt this road for now. Instead of spending triple or quadruple the amount of money, it could be spent on more important matters and a simple macadam road of our own would be enough. Though maybe they have other plans. Maybe they want everything to be exceptionally perfect. Such big affairs are above my head. If we have the money, it doesn’t matter if they lay carpet on it or whatever, a road is good enough for me…

I heard the governor went to Ankara. The engineers who carried out the examination said that the road would come out to half a million, whereas the provincial budget is 350 thousand liras… They applied to banks to fund it, the banks wouldn’t give out the money without the guarantee of the Ministry of Finance, and the Ministry of Finance would not be a guarantor without the permission of the Parliament. In short, it’s all complicated business. That’s why the governor went, to straighten this all out. The poor man turned this road issue into his business. I learned from the provincial newspaper that he gave a speech to earn a subvention from the Meclis-i Umumi. A fine sample of rhetoric. He claims it is the sign from that great individual that drove him to put his heart and soul into this road issue and reminds the parliament that this individual promised to always visit the village after the road is built. Indeed, our elders see everything and wake up those who are asleep with just one sign. Although, the governor never mentions the people who have been applying for this road as well, or how much it will benefit the villagers. Maybe for him, these are things everyone knows about. Anyhow, lucky me if I had even a drop of influence on this road.

                                            

The construction of the road has already begun. I found out that the money was borrowed from banks, to be paid in due for many years. In return for the debt installments, they’ve cut a portion of the hospital budget and next year they’ll be reducing the education personnel a little. I’d never thought things would get this far, though nothing is certain yet. There's no need to be in a hurry. If finding money was the issue, so much more come to mind before cutting down on education. For example, the governor could have given up building a governor’s mansion for himself for the sake of this road, which he is oh so concerned with…

The road is advancing, and there’s a significant effort at the corner reserved for our village. Road rollers come and go, and a slew of laborer countrymen in mottled clothes work like ants. This lasts until late at night when they retreat to tents by the side to sleep. Most laborers sleep out in the open. I heard that the contractor couldn’t bring enough tents. They start working again at dawn. Some people from our village signed up to work as well. They’ll earn some pocket change and pay their tax debt. These workers return to the village after work, albeit quite worn out. Looks like the contractor hired an officer to stand over them, one who hardly allows for a ten-minute break, even to eat.

Our villagers were once very uninterested, but after the stone was laid and asphalt was starting to be poured, they all got curious. They can barely comprehend that this black thing, boiled in cauldrons and poured onto the ground, can be walked on, let alone trucks and cars passing over it. On their way back in the evening, those with fields close to the construction, crouch along the ditch by the side of the road to watch the roller go back and forth and talk to the workers they know about their daily wages.

The road has been completed. There’s going to be an opening ceremony in a couple of days. When I look at it from the hill next to the village, it shines like a dark snake in the distance. I guess they are going to plant trees on both sides as well. A marvelous thing to be honest. I feel giddy when I think about how the entire province will pass through here in crowds, how they will reach the station with ease, like gliding. There are rumors about the durability of the road… They say that the contractor laid it out properly. Though I guess it’s nothing more than a rumor. It’s surprising what horrid thoughts can come to one’s mind when facing this frightfully beautiful sight.

Today was the happiest day of my life. Decorative arches were set up around town, all the government employees showed up in their formal clothes. Even the Accounting Director donned his beige overcoat and top hat, locating himself at the front standing “1.55” tall. I too wiped and ironed my suit and got into it. The Education Director is glaring daggers at me but, whatever he says, leaving the village for a day won’t be the end of the world… I have a share in this road too… The public and the villagers were watching from afar, so I went by and talked to them; so overjoyed that I felt like hugging every single person. I thought of something after returning to my place, signaling the villagers to come closer. After all, this road is theirs before anyone else. Some of them began to advance, but the gendarmes did not let them. I didn't speak up, though my mood was spoiled from then on. 

The governor gave a big speech, most of which I couldn’t hear because his voice wasn’t very loud, yet I could make out the words: “Republic, public works… Our mentors… Everything for the people…”. Some other people spoke shortly. They cut the ribbon, and a convoy of cars raced forward, with the governor’s car at the front. Then the government officials took five or ten steps after them; everyone seemed to be getting their feet accustomed to the asphalt. The villagers did not dare to step on the asphalt; perhaps because of their lack of experience or in fear of being scolded. They were walking along the dirt on both sides of the road and with big eyes, watching the fresh tire tracks shine wet on the asphalt road. 

Despite everything, I returned to the village like a victorious commander.

Ten days after the opening, the Ministry of Public Works’ technicians submitted a report to the province. They stated that tumbrels, oxcarts, and even cars have highly damaged the asphalt. For some reason, they didn’t mention how the road’s lack of durability and sturdiness would influence this; as there were pits and deformities in patches, even in places where not only tumbrels but also slightly loaded trucks passed.

Panic has taken hold of the provincial officers; facing a danger that the road, which hasn’t been paid for yet, could break down back into its former state in fifteen days without that great individual visiting even once. They immediately gathered and decided to ban all means of transport without rubber wheels from crossing the asphalt road.

No one in the village wanted to believe this news. That was until some villagers were stopped by the gendarme, ordered to move their tumbrels out of the way, and forced to go back through muddy fields. Then they realized the seriousness of the matter.

This ban was too harsh. Since the road passed through a strait in between two mountains, those who wanted to go to the station would now have to travel around the mountain and waste six hours. The villagers came together to come up with a solution, but for now, it wasn’t possible to stand up to the gendarme nor to install tires on the tumbrels.

They were going to take a route that took six more hours and was several times worse than before, going around the back of the mountain…

None of them spoke to me anymore, they all looked at me with hate in their eyes. One day, toward the evening, the village headman came to speak:

“My son! We didn’t have a problem with you, but this road issue changed the situation. They blame you for this problem and they don’t listen to me. They've attempted to beat you and even go further a few times, I barely managed to stop them… Your enemies are increasing in other villages as well. Someday, something will happen to you. Better leave here peacefully. Do not be offended and forgive me!”

It's not like I wasn’t thinking about this too. There was no way to interpret the villagers’ attitude toward me in a positive light. I packed some of my stuff into my bag and made the rest into a bundle; just as I came to this village, one evening when the sun was stretching over the yellow weeds and the wind was swaying them like a red sea, I left, leaving behind the pungent smell of manure and dung fumes.

Sabahattin Ali

Translator: Özgür Onat Çinkılıç

Yuvaya Dönüş

Bahçede bir elma ağacı vardı –

Bu kırk yıl evvel olmalı- ardında

Alabildiğine çayırlar. Çiğdemler

Islak çimlerde sürüklenen.

O pencerede duruyordum:

Nisan sonuydu. Bahar

Çiçekleri komşunun bahçesinde.

Kaç kez çiçek açtı o ağaç,

Tam o gün ama, doğum günümde,

Daha önce ya da daha sonra değil?

Değişkenin, evrilenin

Sabitle ikamesi

Amansız yeryüzünün

İmgeyle ikamesi. Ne biliyorum

Bu yere dair

Ağaç rolünü onyıllardır

Bir bonsai oynuyor, sesler

Yükseliyor tenis kortlarından —

Tarlalar. Uzun çimenlerin kokusu, taze

Biçilmiş.

Lirik bir şairden bekleneceği gibi.

Dünyaya bir kez çocukken bakarız.

Gerisi hatıradır.

Louise Glück

Türkçe'ye Çeviren: Nuray Önoğlu

NOSTOS

There was an apple tree in the yard —
this would have been
forty years ago — behind,
only meadows. Drifts
of crocus in the damp grass.
I stood at that window:
late April. Spring
flowers in the neighbor’s yard.
How many times, really, did the tree
flower on my birthday,
the exact day, not
before, not after? Substitution
of the immutable
for the shifting, the evolving.
Substitution of the image
for relentless earth. What
do I know of this place,
the role of the tree for decades
taken by a bonsai, voices
rising from the tennis courts —
Fields. Smell of the tall grass, new cut.
As one expects of a lyric poet.
We look at the world once, in childhood.
The rest is memory.

Louise Glück

‘Nostos’ from MEADOWLANDS by Louise Glück
Copyright © 1996, Louise Glück. All rights reserved.

.

Siyahüzüm

Bir siyahüzümün soyması gibi kendini

geldim – al.

Sevmeni istiyorum beni:

tamamlanmamışlığımı sorgula, kına.

Yorgunum, azımsa yorgunluğumu.

Kırgınlığımı yer, önemset boşladığım şeyleri.

Kuşkulandığımda, doğrula kuşkularımı,

yatıştır sonra, insancıl kıl beni.

Korkuyorum, onayla korkularımı,

Birlikte direnelim sonra.

Bir siyahüzümün soyması gibi kendini

geldim. Üstlen,

büyüt beni.

Roni Margulies

Fotoğraf : Kenan Talas

Güz

"Güz geldi. Gözlerim karmakarışık. Körüm ben 

Güz geldi. Bunu saçlarımın döküldüğünden. 

derler ki yaylada doğmuşum, denizin ardında 

iniştir, yokuştur, geçer dizlerimden." 

Gazel düştü Derelere ay Yarim 

Kavga bitti. silahını duvara as 

başladı Ocağın krallığı, Ormana git 

baltanı al köşeden, Çocuklarımızı öp.

"Uçurtma salıvermiş göğe aşağıdakiler, havasıdır." 

Çocuklar aşağıdakileri okuyor. ben körüm 

ne güzel kokuyor Gazeteleri Kitapları 

insem bir koklasam kendileri nasıl" 

ben burda bağlıyım ay Yarim 

Körüm ve yaşlıyım otuz yaşında 

Çocukları al, in aşağıya 

dileğimdir, onlar görsünler 

"Güz geldi, açıksın Yarim Yarim 

ben neyse. ben körüm. Dereden öteyi bilmedim 

ama bilirim bir koca yaz çabaladığımız 

Patatesin sana bir parça şayak etmediğini" 

Sor bakalım, adam diye Kaydımız var mı? 

ben körüm, biz eski, Çocukları yazdır 

Patatesi alıcıya götür  ver yirmi beşe 

eşeğine bin türkü söyle dönüşte 

dünyalık şeylere dünyanın parası gerek 

Oysa topraktan çıkardın yirmi beş liracık 

Kefenimizi al. sabunu lifini unutma 

bir cennet ayırt Hoca parasıyla birlikte 

"Bu güz öleceğim. bütün işlerimi bitirdim 

Derede yıkandım, cevize tırmandım. kuş ürküttüm 

Kaçırdılar on iki Çocuk doğurdum. bekledim gözlerim 

Oğlan everdim. kız yetirdim. otuzuma vardım" 

"Ağlama kız, deme incirim Yar Yar 

ben ağlamam dağlar taşlar ağlasın 

Körüm, çelimsizim, göğnüğüm, hastayım. 

sebebolanları nerde bulayım 

adamdan içerli kuşlar ağlasın 

                       

Gülten Akın

(...) Ta­rih: 23 Ocak 1933.

“Ya­kın yıl­la­ra dek ken­di­ni yok­sul­luk­lar­la ko­ru­ya­n” Yoz­ga­t’­ta doğ­du.
Ba­ba­sı, Bal­yo­zoğ­lu­gil Ai­le­si’n­den­di.
An­ne­si ise, Ka­vur­ga­lı Ho­ca Nu­ri Efen­di­’nin kı­zı.
An­ne ta­ra­fı eş­raf­tan­dır; ba­ba ta­ra­fı ise halk­tan.
Ho­ca Nu­ri Efen­di; med­re­se eği­ti­mi gör­müş, eği­ti­mi­ni İs­tan­bu­l’­da ta­mam­la­mış, ay­dın bir din ada­mıy­dı. “U­lûm-u Di­ni­ye­” öğ­ret­me­niy­ken, Cum­hu­ri­yet ile bir­lik­te il ki­tap­lı­ğı yö­ne­ti­ci­li­ği­ne ge­ti­ril­di. Sa­rı­ğı atıp, şap­ka gi­yen ilk ki­şiy­di. Sa­na­ta, şii­re, oku­ma­ya düş­kün­dü. Mev­la­na­’ya ve Yu­nus Em­re­’ye tut­kun­du. Ata­türk ve Cum­hu­ri­yet sev­da­lı­sıy­dı. Cum­hu­ri­yet Halk Par­ti­li­’y­di; mil­let­ve­kil­li­ği ve bü­rok­rat­lık yap­tı.
Gül­ten Akı­n’­ın doğ­du­ğu ev, ba­ba de­de­si­nin otur­du­ğu ev­di.
Ba­ba de­de­si ye­şil göz­lü, tü­tün­den sa­rar­mış bı­yık­la­rı olan sa­kal­lı bir Ru­me­li­li­’y­di. Bir­lik­te otur­du­ğu tek to­ru­nu ol­du­ğu için Gül­ten, de­de­si­nin en kıy­met­li­siy­di. De­de­si­nin hay­ran­lı­ğı­nın bir di­ğer ne­de­ni ise, Gül­te­n’­i an­ne­si­ne ben­zet­me­siy­di. “Zey­ne­p” idi ana­sı­nın adı, ve to­ru­nu­na “Zey­ne­p” di­yor­du.
Adı­nın “Gül­te­n” ol­du­ğu­nu il­ko­ku­la baş­la­dı­ğın­da öğ­ren­di…
Okul ya­şı­na ka­dar çok mut­lu bir ço­cuk­luk ya­şa­dı Gül­ten.
Der­ken II. Dün­ya Sa­va­şı gel­di, çat­tı. Ba­ba as­ke­re çağ­rıl­dı. Yok­luk, yok­sul­luk gün­le­ri baş­la­dı.
Ve ar­dın­dan…
Şar­kı­lar mı­rıl­da­na­rak iş gö­ren, ne­şe­li an­ne­si 44 ya­şın­da ve­fat et­ti…
Ba­ba de­de­nin evin­den ay­rı­lıp Yoz­ga­t’­ın Sor­gun İl­çe­si­’ne ta­şın­dı­lar.
İl­ko­ku­la bu­ra­da baş­la­dı…
Şi­ir oku­yan da­yı­lar

Uzun kış ge­ce­le­rin­de an­ne-de­de­si pey­gam­ber kıs­sa­la­rı okur­du.
Da­yı­la­rı ise şi­ir­ler…
Da­yı­sı­nın ta­van ara­sın­da es­ki ba­vul­lar­da ki­tap­la­rı var­dı. Şi­ir ki­tap­la­rı, ro­man­lar, öyküler…
Dos­to­yevs­ki, Tols­toy, Nâ­zım Hik­met, Sa­ba­hat­tin Ali ile böy­le ta­nış­tı.
Ba­ba­sı­nı zor­la­ya­rak, beş ya­şın­da oku­la ya­zıl­dı ve sı­nıf bi­rin­ci­li­ği­ni kim­se­ye bı­rak­ma­dı.
Elin­den ki­tap düş­me­yen bir ço­cuk­tu.
Hiç unu­ta­ma­dı­ğı öğ­ret­me­ni Me­lek Ha­nım, sa­rı­şın, ma­vi göz­lü bir göç­men kı­zıy­dı. Ken­di­ni pa­ra­lar­ca­sı­na ça­lı­şır­dı, öğ­ren­ci­le­ri­ni eğit­mek için.
Gül­ten Akı­n’­ın “rol mo­de­li­“ ol­du ya­şa­mı bo­yun­ca…
Yıl, 1943…
Yoz­ga­t’­tan ay­rı­lıp baş­kent An­ka­ra­’ya git­ti­ler. Ba­ba­sı em­ni­yet mu­ave­net me­mu­ru ola­rak iş bul­du.
Ha­ma­mö­nü ile Ulu­can­lar ara­sın­da kü­çük bir çık­ma­za ta­şın­dı­lar.
İl­ko­kul son sı­nı­fı Ana­far­ta­la­r’­da­ki Ata­türk Kız İl­ko­ku­lu­’n­da oku­du ar­dın­dan Taş­mek­te­p’­te. Taş­mek­tep yı­kı­lın­ca hiç sev­me­di­ği Ce­be­ci Or­ta­oku­lu­’n­da oku­du. Okul­da, ses­siz ha­ya­let gi­biy­di, var­lı­ğı yok­lu­ğu bir…
İç­sel yol­cu­lu­ğu se­ven bir genç kız­dı ar­tık…
An­ka­ra Kız Li­se­si­’n­de şi­ir ya­vaş ya­vaş ha­ya­tı­na gir­me­ye baş­la­dı. Ede­bi­yat ho­ca­la­rı ta­ra­fın­dan du­rum fark edi­lin­ce, li­se­nin şai­ri ilan edil­di.
Okul der­gi­sin­de yer al­ma­ya baş­la­dı şi­ir­le­ri. Di­ğer sı­nıf­lar­dan şi­ir yaz­ma­sı için si­pa­riş bi­le al­ma­ya baş­la­mış­tı!
Hiç sev­me­di­ği ders­ler olan fen, ma­te­ma­tik der­si ho­ca­la­rı­na taş­la­ma­lar ya­zar­ken, Son Ha­ber ga­ze­te­sin­de çık­tı ilk şii­ri. Yıl, 1951 idi. Ar­dın­dan…
20’li yaş­lar­da Hi­sar, Var­lık, Ye­di­te­pe, Türk Di­li, Mül­ki­ye gi­bi der­gi say­fa­la­rın­da yer al­dı şi­ir­le­ri…
Son­suz il­gi­si var­dı ede­bi­ya­ta…
Bir de fel­se­fe­ye…
Ev­le­ri­ne bom­ba atıl­dı.

Li­se bi­tin­ce An­ka­ra Hu­kuk Fa­kül­te­si­’ne kay­dı­nı yap­tır­dı.
Hem ça­lı­şıp hem oku­ya­cak­tı; İçiş­le­ri Ba­kan­lı­ğı­’n­da iş bul­du.
Yıl için­de ak­şam­la­rı ders ça­lı­şı­yor, yıl son­la­rın­da izin­le­ri­ni kul­la­na­rak sı­nav­la­ra gi­ri­yor­du. Ça­lı­şı­yor­du, oku­yor­du ve şi­ir ya­zı­yor­du.
Var­lık Der­gi­si şi­ir ödü­lü­nü ka­zan­dı.
O yo­ğun gün­ler­de aşık ol­du. Sev­gi­li­si Mül­ki­ye öğ­ren­ci­si Ya­şar Can­ko­ça­k’­tı.
Ni­şan­lan­dı­lar.
Dört yı­lın so­nun­da fa­kül­te­yi bi­ti­rin­ce 1956’da ev­len­di­ler.
Ay­nı yıl, ilk şi­ir ki­ta­bı olan “Rüz­gâr Sa­ati”­ni çı­kar­dı.
1957 ve 58 yıl­la­rın­da ar­dı ar­dı­na iki ço­cuk sa­hi­bi ol­du­lar.
Ve 1958’de; sü­rek­li sür­gün­lük ne­de­niy­le 1972 yı­lı­na ka­dar sü­re­cek Ana­do­lu yol­la­rı­na düş­tü­ler. Kum­lu­ca, Şav­şat, Ge­vaş, Aluc­ra, Ger­ze, Sa­ray, Hay­ma­na, Kum­ru…
Eşi kay­ma­kam­dı ve ken­di­si öğ­ret­men­lik ya­pı­yor­du…
Ni­ce zor­luk­la­ra gö­ğüs ger­di­ler.
Ör­ne­ğin…
Aluc­ra­’da Türk­çe öğ­ret­men­li­ği ya­par­ken di­ğer yan­da oku­ma yaz­ma bil­me­yen ka­dın­lar için kurs ver­me­ye baş­la­dı. Ge­ce­le­ri ger­çek­le­şen ders­ler­de, el­le­ri­ne al­dık­la­rı fe­ner­ler ile oku­lun yo­lu­nu bul­ma­ya ça­lı­şan bir grup ka­dın­dı­lar. Ti­yat­ro oyun­lar ha­zır­la­yıp, sah­ne­li­yor­lar­dı.
Ki­mi­le­ri ka­dın­la­rın ay­dın­lan­ma­sın­dan ra­hat­sız ol­du.
Eşi­nin de adı yok­sul­la­ra yar­dım ne­de­niy­le “ef­sa­ne kay­ma­ka­m”­a çık­mış­tı.
Ev­le­ri­ne bom­ba atıl­dı…
Pat­la­yan bom­ba ka­sa­ba­da­ki pek çok evin cam­la­rı­nı kır­dı. Loj­man ha­sar gör­dü. Ya­ra al­ma­dan kur­tul­du­lar.
Fa­kat…
Ölüm teh­dit­le­ri al­ma­yı hep sür­dür­dü­ler. Ge­ce­le­ri yas­tık­la­rı­nın al­tın­da ta­ban­ca ile uyu­yor­lar­dı.
Şi­ir­ler hiç ek­sil­me­di.
1960 yı­lın­da da ikin­ci ki­ta­bı olan “Kes­tim Ka­ra Saç­la­rı­mı­”yı çı­kar­dı.
Baş­lar­da şi­ir­le­ri­nin ko­nu­su; do­ğa, aşk, ay­rı­lık, öz­lem iken da­ha son­ra­la­rı top­lum­sal so­run­lar ağır bas­ma­ya baş­la­dı…
1964 yı­lın­da “Sığ­da­” ki­ta­bı çık­tı. Bu ese­riy­le Türk Dil Ku­ru­mu Şi­ir Ödü­lü­’nü al­dı.
“Pa­şa Abı­la­’’

An­ka­ra­’da ya­şa­ma­yı öz­le­miş­ti…
Düş­le­rin­de si­ne­ma afiş­le­ri gö­rü­yor­du…
Ama ya­şa­mın­da umut­suz­lu­ğa yer yok­tu.
Mü­ca­de­le­ci bir ay­dın­dı.
Ör­ne­ğin…
Hay­ma­na be­re­ket­li top­rak­lar üze­ri­ne ku­ru­luy­du. Ha­zi­ne­’nin top­rak­la­rı­nı zen­gin­ler pay­laş­mış­tı. Ka­dos­tro tes­pit­le­ri ya­pı­lı­yor­du. Ve…
Gül­ten Akın bir yan­dan öğ­ret­men­lik ya­par­ken, bir yan­dan da Ha­zi­ne avu­kat­lı­ğı­nı üst­len­di. Bin­ler­ce da­va var­dı önün­de. Bir ke­şif­ten öte­ki­ne, bir da­va­dan di­ğe­ri­ne koş­tu­ru­yor­du.
Hay­ma­na­’da bu­lun­duk­la­rı dö­nem Kıb­rıs so­ru­nu­nun alev­len­di­ği gün­ler­di. ABD Tür­ki­ye­’yi “yar­dım­la­rı ke­se­ri­m” di­ye teh­dit edi­yor­du.
Hay­ma­na­’da “Mil­let Ya­pa­r” kam­pan­ya­sı baş­la­tı­lıp mi­ting dü­zen­len­di.
Ar­dın­dan sür­gün ka­çı­nıl­maz­dı!..
Top­rak­sız köy­lü­ler ta­ra­fın­dan uğur­lan­dı­lar.
Çok sı­cak bir yaz gü­nün­de, kam­yon­dan boz­ma bir oto­büs­le, otu­zi­ki ki­lo­met­re­yi iki sa­at­te aşıp, var­dı­lar ye­ni ev­le­ri Kum­ru­’ya.
Ki­ra evi­nin al­tın­da­ki yer­de avu­kat­lık yap­ma­ya baş­la­dı.
Yi­ne da­va­lar, yi­ne top­rak­sız yok­sul köy­lü­ler…
Köy­lü­ler do­lu­şup ge­li­yor­lar­dı bü­ro­ya. Sür­gün ol­du­ğu öğ­re­nil­miş­ti; du­yul­muş­tu şöh­re­ti. “Pa­şa Abı­la­” de­me­ye baş­la­dı köy­lü­ler.
Yok­sul­lar­dan üc­ret al­ma­dan ça­lı­şı­yor­du. Bel­li bir üc­ret is­te­me­le­ri ko­nu­sun­da ba­ro ta­ra­fın­dan uya­rıl­dı!
Ak­si­lik…
Kum­ru­’da so­ba üs­tün­den dö­kü­len sı­cak su­lar­la diz­le­ri yan­dı. Yir­mi gün ateş­ler için­de yat­tı. Dok­tor yok­tu. Sağ­lık gö­rev­li­si­nin ver­di­ği ta­rif­ler­le ya­nık­la­rı­nı iyi­leş­tir­di.
27 Ma­yıs 1960 as­ke­ri mü­da­ha­le­si so­nu­cu ya­pı­lan Ana­ya­sa öz­gür­lük­ler sağ­la­mış­tı.
Tür­ki­ye İş­çi Par­ti­si köy­ler­de bi­le ör­güt­len­me­ye baş­la­mış­tı.
Ne te­sa­düf! Gül­ten Akın ve eşi­nin gel­di­ği yer­ler­de TİP he­men ör­güt­le­ni­yor­du.
Ar­dın­dan sür­gün ge­li­yor­du.
Ve bu kez Ma­ra­ş’­a sür­gün edil­di­ler…
1971 yı­lın­da çı­kar­dı­ğı “Kır­mı­zı Ka­ran­fi­l” ki­ta­bın­da­ki şi­ir­ler; bi­raz Kum­ru­’nun, bi­raz da Hay­ma­na­’nın ha­tı­ra­la­rıy­la ya­zıl­dı…
Şi­ir­le­ri şar­kı ol­du

Kahramanma­ra­ş’­ta yaz­dı­ğı “Ma­ra­ş’­ın ve Ök­ke­ş’­in Des­ta­nı­” ese­riy­le 1972 yı­lın­da TRT Ba­şa­rı Ödü­lü­’nü al­dı.
Ay­nı yıl An­ka­ra­’ya/mer­ke­ze çe­kil­di­ler.
Gül­ten Akın, Türk Dil Ku­ru­mu Der­le­me ve Ta­ra­ma Ko­lu­’n­da ça­lış­tı.
Hal­kev­le­ri, İn­san Hak­la­rı Der­ne­ği, Dil Der­ne­ği gi­bi de­mok­ra­tik kit­le ör­güt­le­rin­de ku­ru­cu ve yö­ne­ti­ci ola­rak gö­rev yap­tı.
1978’de emek­li­ye ay­rıl­dı; An­ka­ra ve Bur­ha­ni­ye­’de ya­şa­dı.
Şii­ri hiç bı­rak­ma­dı. Ya­şa­mı bo­yun­ca 10 ödül al­dı. 13 şi­ir ki­ta­bı çı­kar­dı.
Şi­ir­le­ri; İn­gi­liz­ce, Al­man­ca, Fla­man­ca, İtal­yan­ca, Bul­gar­ca, Arap­ça, Leh­çe, İs­pan­yol­ca, Fran­sız­ca ve İb­ra­ni­ce­’ye çev­ril­di.
Kır­kı aş­kın şii­ri bes­te­len­di.
Ve­ci­hi Ti­mu­roğ­lu, Gül­ten Akı­n’­ın şi­iri­ni şöy­le ni­te­le­miş­ti:
“Tür­kü dü­ze­nin­den uzak tür­kü­ler yaz­dı.”
Ki­mi kı­sa ti­yat­ro eser­le­ri Tür­ki­ye­’de ve ki­mi ül­ke­ler­de sah­ne­ye ko­nul­du.
Şa­ir Hay­dar Er­gü­len, hak­kın­da şu­nu de­di:
“Or­ta­da ol­ma­dı, kı­yı­da dur­ma­dı ama hiç­bir şe­ye de ka­yıt­sız kal­ma­dı.”

Yıl, 1979.
Gül­ten Akı­n’­ın bi­ri er­kek beş ev­la­dı var­dır.
Oğ­lu; Dev­rim­ci Yol­cu Mu­rat Can­ko­çak, Ma­mak As­ke­ri Ce­za­evi­’n­de tu­tuk­lu­dur.
Gül­ten Akın ana­lık gö­rev­le­ri­nin ya­nı sı­ra avu­kat kim­li­ğiy­le oğ­lu­nu sa­vun­mak­tan da ge­ri dur­maz.
Bir ka­sım gü­nü…
Ce­za­evi­nin avu­kat bö­lü­mün­de oğ­luy­la gö­rüş­me­si bi­ter ve çan­ta­sı­nı top­lar­ken gö­rev­li as­ker­le­rin ve gar­di­yan­la­rın oda­dan hız­la çık­ma­la­rı­na an­lam ve­re­mez. Bu alı­şı­la­gel­me­dik bir du­rum de­ğil­dir.
Oda­ya bir­den…
El­le­rin­de­ki yan­gın sön­dür­me alet­le­ri, de­mir­ler ve ta­bu­re­ler bu­lu­nan genç­ler gi­rer ve gö­rüş­me oda­sın­da­ki avu­kat­la­ra sal­dı­rır­lar.
Kan­lar için­de ka­lan ve dı­şa­rı­ya açı­lan bir ka­pı­ya ulaş­ma­yı ba­şa­ra­rak kıl pa­yı ölüm­den kur­tu­lan avu­kat­lar as­ke­ri sav­cı­lı­ğa baş­vu­ru­da bu­lu­nur­lar.
Gül­ten Akın as­ke­ri sav­cı­lık­ta­ki ifa­de­sin­de, uzun boy­lu, şal­var­lı bir tu­tuk­lu­nun ba­şı­na de­mir ta­bu­rey­le vur­du­ğu­nu ve “o­ros­pu­” di­ye ba­ğı­ra­rak ha­ka­ret et­ti­ği­ni, en çok da bu­nun ken­di­si­ne do­kun­du­ğu­nu söy­ler…
Sal­dır­gan­lar, Gla­di­o’­nun tez­ga­hı­na ge­le­rek dev­rim­ci­le­ri öl­dür­müş sağ­cı­lar­dı. Yok­sul sol­cu ço­cuk­la­rın da­va­la­rı­nı pa­ra­sız üst­len­me­le­ri­ne kı­zıp avu­kat­la­ra sal­dır­mış­lar­dı!
Gül­ten Akın ölüm­den kur­tul­muş­tur ama bir yıl son­ra ar­ka­da­şı ya­yın­cı İl­han Er­dost Ma­mak Ce­za­evi­’n­de dö­vü­le­rek öl­dü­rü­le­cek­tir…
Gül­ten Akın…
Tu­tuk­lu ana­sı­dır.
Avu­kat­tır.
Ama ay­nı za­man­da şa­ir­dir.
Ma­ma­k’­ta­ki ev­lat­la­rı­nın in­san­lık dı­şı ha­yat­la­rı­nı di­ze­le­re dö­ker.
Özel­lik­le 42 gün sü­ren aç­lık gre­vi­nin öy­kü­sü­nü “42 Gü­n” ki­ta­bın­da oya gi­bi iş­ler:

“A­na­lar­dık. Oğul­la­rı­mı­zın kız­la­rı­mı­zın yat­tı­ğı ce­za­evin­den gö­rüş­ler­den çı­kar­dık. Da­ğı­lır­dık es­ki­den ol­say­dı. O aç­lık gün­le­rin­de da­ğı­lıp git­me­yi dü­şün­me­dik. Bir­lik­te kal­dık. Yü­rü­dük yol­lar bo­yu. Oto­büs­le­re do­lu­şup git­tik. Gör­kem­li ka­pı­lar­da­ki yet­ki­li­le­re ulaş­ma­ya. Di­lek­çe­ler­de, di­lek­çe­ler­de, sa­yı­sız pul­lar­da umar ara­dık…”
1980’ler­de şii­re kü­ser. Şun­dan…
Oğlu ce­za­evin­de iken yaz­dı­ğı şi­ir­le­ri iki ta­nın­mış der­gi­de ya­yın­lat­tı. Oğ­lu­nun bu­na tep­ki gös­te­rip yaz­dı­ğı şi­ir­le­ri ha­pis­te yok et­me­si çok ağ­rı­na git­ti ve şi­ir­den uzak­laş­tı.
1991 yı­lın­da “Sev­da Ka­lı­cı­dı­r” ile tek­rar dö­ner yaz­ma­ya…
Gül­ten Akın…
Yi­ğit bir ozan­dı.
Ni­ce acı­la­ra rağ­men bir gün ol­sun umu­du­nu kay­bet­me­di:

“Ye­ter bek­le­di­ğim / Şim­di bir sil­ki­nir, ça­la­rım pa­ça­ya / Ne var­sa ata­rım üs­tüm­den / Al ka­nat kü­hey­lan olu­rum / Gel­di­ğim yer­le­re va­rı­rım / De­li­kan­lı­lar bu­lu­rum / Kö­pü­ğü ye­le ve­ri­rim, bu­lu­tu sev­da­ya / Kan­dı­rır alır ge­li­rim / Nur­to­pu bir dev­rim do­ğar / Nur­to­pu bir dev­rim do­ğar…” (Atın Tür­kü­sü)
Şi­ir ya­zan el­le­ri­miz öl­dü

Şair olmak ne zor…
Gülten Akın, büyük şair Turgut Uyar için şöyle yazmıştı:
“Öldüğü gün/ hepimizi işten attılar.”
Keza…
Bir başka büyük şair Edip Cansever için ise şu dizeleri yazmıştı:
“Her şeyin fazlası zararlıdır ya/ fazla şiirden öldü Edip Cansever.”
Ozan olmak zor…
Gülten Akın’ın ardından ne yazabilirim ki…
Bildiğim, hayatım boyunca ben “delileri” sevdim.
Evet…
Yazdığı “Deli Kızın Türküsü” dışında ne söyleyebilirim ki:

"Sana büyük caddelerin birinde rastlasam
Elimi uzatsam tutsam götürsem
Gözlerine baksam gözlerine konuşmasak
Anlasan
Elimi uzatsam tutamasam
Olanca sevgimi yalnızlığımı
Düşünsem hayır düşünmesem
Senin hiç haberin olmasa
Senin hiç haberin olmaz ki
Başlar biter kendi kendine o türkü
Yağmur yağar akasyalar ıslanır
Bulutlar uçuşur geceleyin
Ben yağmura deli buluta deli
Bir büyük oyun yaşamak dediğin
Beni ya sevmeli ya öldürmeli
Yitirmeli büyük yolların birinde ne varsa
Böcekler gibi başlamalı yeniden
Bu Allahsız bu yağmur işlemez karanlıkta
Yan garipliğine yürek yan
Gitti giden"
Gülten Akın!
Siz yoksunuz şiir yazan ellerimiz yok artık…

Soner Yalçın, 15 Kasım 2015