31 Ocak 2024 Çarşamba

Barış

Çocuğun gördüğü düştür barış.
Ananın gördüğü düştür barış.
Ağaçlar altında söylenen sevda sözleridir barış.

Akşam alacasında, gözlerinde ferah bir gülümseyişle döner ya baba
elinde yemiş dolu bir sepet;
ve serinlesin diye su, pencere önüne konmuş toprak testi gibi
ter damlalarıyla alnında...
barış budur işte.

Evrenin yüzündeki yara izleri kapandığı zaman
ağaçlar dikildiğinde top mermilerinin açtığı çukurlara,
yangının eritip tükettiği yüreklerde
ilk tomurcukları belirdiği zaman umudun,
ölüler rahatça uyuyabildiklerinde, kaygı duymaksızın artık,
boşa akmadığını bilerek, kanlarının,
barış budur işte.

Barış sıcak yemeklerden tüten kokudur akşamda
yüreği korkuyla ürpertmediğinde sokaktaki ani fren sesi
ve çalınan kapı, arkadaşlar demek olduğunda sadece.
Barış, açılan bir pencereden, ne zaman olursa olsun
gökyüzünün dolmasıdır içeriye;
gökyüzünün, renklerinden uzaklaşmış çanlarıyla
bayram günlerini çalan gözlerimizde.
Barış budur işte.

Bir tas sıcak süttür barış ve uyanan bir çocuğun
gözlerinin önüne tutulan kitaptır.
Başaklar uzanıp, ışık! Işık! -  diye fısıldarlarken birbirlerine!
Işık taşarken ufkun yalağından.
Barış budur işte.
Kitaplık yapıldığı zaman hapishaneler
Geceleyin kapı kapı dolaştığı zaman bir türkü
ve dolunay, taptaze yüzünü gösterdiği zaman bir bulutun arkasından
cumartesi akşamı berberden pırıl pırıl çıkan bir işçi;
barış budur işte.

Geçen her gün yitirilmiş bir gün değil de
bir kök olduğu zaman
gecede sevincin yapraklarını canlandırmaya.
Geçen her gün kazanılmış bir gün olduğu zaman
dürüst bir insanın deliksiz uykusunun ardı sıra.
Ve sonunda, hissettiğimiz zaman yeniden
zamanın tüm köşe bucağında acıları kovmak için
ışıktan çizmelerini çektiğini güneşin.
Barış budur işte.

Barış, ışın demetleridir yaz tarlalarında,
iyilik alfabesidir o, dizlerinde şafağın.
Herkesin kardeşim demesidir birbirine, yarın yeni bir dünya
kuracağız demesidir;
ve kurmamızdır bu dünyayı türkülerle.
Barış budur işte.

Ölüm çok az yer tuttuğu için yüreklerde
mutluluğu gösterdiğinde güven dolu parmağı yolların
şair ve proleter eşitlikle çekebildiği gün içlerine
büyük karanfilini alacakaranlığın...
barış budur işte.

Barış sımsıkı kenetlenmiş elleridir insanların
sıcacık bir ekmektir o, masası üstünde dünyanın.
Barış, bir annenin gülümseyişinden başka bir şey değildir.

Ve toprakta derin izler açan sabanların
tek bir sözcüktür yazdıkları:
Barış
Ve bir tren ilerler geleceğe doğru
kayarak benim dizelerimin rayları üzerinden
buğdayla ve güllerle yüklü bir tren.
Bu tren, barıştır işte.

Kardeşler, barış içinde ancak
derin derin soluk alır evren.
tüm evren, taşıyarak tüm düşlerini.
Kardeşler, uzatın ellerinizi.
Barış budur işte.

Yannis Ritsos

Çeviri: Ataol Behramoğlu

Resim: Kawase Hasui


İyilik Neye Yarar?

1.

İyilik neye yarar,
Öldürülürse iyiler çarçabuk,
ya da iyilik görenler?

Özgürlük neye yarar,
yaşarsa bir arada
özgürlerle tutsaklar?

Akılsız olmak madem ekmek sağlar herkese,
akıl neye yarar?

2.

İyi insan olacağınıza,
öyle bir yere götürün ki dünyayı,
iyilik beklenmesin!

Özgür insan olacağınıza,
öyle bir yere götürün ki dünyayı,
kavuşsun özgürlüğe herkes,
özgürlük sevgisi geçersiz olsun!

Akıllı insan olacağınıza,
öyle bir yere götürün ki dünyayı,
akılsızlık zararlı olsun!

Bertolt Brecht

Çeviri:A.Kadir (Abdulkadir Meriçboyu)

Resim: Juee Oberoi, Field of Hope


26 Ocak 2024 Cuma

Dünden ve Andan

elbette bizler
güneşin batışından kısa ömrümüzü
hiç bitmeyecek sayacağız

başka türlü
nasıl yaksın göğsümüzü
aramanın muğlaklığı

o yangi ki
hayat demektir
ve ödülü ölmektir

bir damla terde bir okyanus bulacağız
vaktin yasalarıyla kumar oynayacağız
mum ışığında günlük yazıp
bir daha okumayacağız

Elbette bizler
yarından medet umacağız
dünden ve andan medet umanların içinde

başka türlü
ne için uyanalım
bahar uykusundan

o bahar ki
uyanınca kaybolur
fakat yanında götürmez
yaşanmamış günlerin hatıralarını

rüyaydı diyeceğiz
tatlı bir rüyaydı.

Çağrı Sinci


Zaman Kırıntıları

Biz, zaman kırıntıları,
Zaman sinekleri,
Tozlu camlarında günlerin sessiz kanat çırpanlar
Ve lüzumsuz görenler artık
Bu aydınlıkta kendi gölgelerini!

Sanki siyah, simsiyah taşlar içinde
Siyah, simsiyah kovuklarda yaşadık biz,
Sanki hiç görmedik birbirimizi,
Sanki hiç tanışmadık!

Dünya bize öyle kapattı kendisini...

Neye yarar hatırlamak,
Neye yarar bu cılız ışıklı bahçelerde
Hatırlamak geçmiş şeyleri,
Bu beyhude akşam bahçesinde
Kapanırken üstümüze böyle
Zaman çemberi
Hatırlıyor yetmez mi
Güneşe uzanan ellerimiz!

Aynalar sonsuz boşluğa 
Çoktan salıverdi çehremizi,
Yüzüyoruz,
İpi kopmuş uçurtmalar gibi.
Biz uzak seyircisi bu aydınlık oyunun,
Birdenbire bulanlar içlerinde
Gülüncün sırrını,
Ne kadar benziyoruz şimdi,
Aynı tezgâhtan çıkmış testilere
Bir şey, bir şey kaldırdı bütün ayrılıkları!

Baksak aynalara
Tanır mıyız kendimizi,
Tanır mıyız bu kaskatı
Bu zalim inkârın arasından
Sevdiklerimizi.

Ben zamanı gördüm,
İçimde ve dışımda sessiz çalışıyordu,
Bir mezar böyle kazılırdı ancak,
Yıldırımsız ve baltasız,
Bir orman böyle devrildi!
Ben zamanı gördüm,
Kaç bakışta bozdu hayalimi,
Ve kaç düşüncede!
Ben zamanı gördüm,
Şimşek gibi bir ânın uçurumunda.

Kim tanır bizi şimden sonra,
Aydınlığı kıt gecemize
Misafir olanlardan başka;
Kuru tahta üstünde bizimle
Paylaşanlar günlerimizi
Ve benim gözlerimle bakanlar güneşe
Ancak tanır bizi
Mor çemberlerin uçuştuğu akşam sularından!
Akşamın tek bir ağaç gibi
Dal budak saldığı sular
Çocukluk rüyalarının bahçesi!
Sakın kimse el sürmesin dallara,
Yapraklar, meyvalar olduğu gibi kalsın
Benim uykum boyunca!

Ben zamanı gördüm,
Devrilmiş sütunları arasından
Çok eski bir sarayın
Alnında mor salkımlar vardı
Ve ilâhlar kadar güzeldi.
Uçmak için kanatlanmayı bekleyen
Yavru kuş gibi doğduğu kayada
Ben zamanı gördüm
Çırpınırken avuçlarımda.

Bak martılar kanat çırpıyor sana
Bir rüyadan kopmuş gibi bembeyaz
Yelkovan kuşları yalıyor suyu,
Sen ki bakışından yumuşak bir yaz
Gülümser en yeşil gecesinden
Ve sesin durmadan, durmadan örer,
Yıldız yosunu bir uykuyu...
Bak, martılar kanat çırpıyor sana.

Süzülen yelkenler var enginde,
Dalgalar var, güneş var.
Güneş ayna ayna, güneş pul pul
Güneş saçlarınla oynar
Omzundan tutar giydirir seni,
Sırtında tül olur belinde kemer
Boynunda inci
Ve dişlerinin zâlim çocuk sevinci
Birden Tanrılaşırsın genç adımlarında
Mevsimler önünde çözer yükünü
Bahçeler yığılır eteklerine!
Rüya ile
Hayal arasında
Hayal ile
Hakikat arasında
Yalnız sen varsın!
Gece ile
Gündüz arasında
Güneşle
Göz arasında
Yalnız sen varsın!

Niçin sen yaratmadın bu dünyayı?
Ellerinin mesut işaretlerinden
Daha güzel doğardı eşya!
Daha zengin olurdu aydınlık
Kendi karanlığından çağırsaydı sesin,
Sular başka türlü akardı
Sert kayalardan göklere doğru
Büyük, mavi, aydınlık sular!

Eğilme sakın üstüne
Kendi yeşilinde boğulmuş havuzların,
Ve bırakma saçlarını tarasın rüzgâr,
Durmadan çukurlaşan bu aynada!
Bilinmez hangi uzaklara götürür seni
Dudak dudağa öpüştüğün hayal!
Sokma güneşle arana,
İmkânsızın parıltısını!
Ve tanımadan, hiç tanımadan sev insanları!
Değişmenin ebedî olduğu yerde
Güzeldir hayat!

Ne kadar uzak, uzak
Yollardan gelir bize
Ve çok yabancı bir şey gibi sevinçlerimiz,
Keder durmadan çiçek açar içimizde.
Ne çıkar unuttuk hepsini!

Biz ki boş yere gerilmişiz anladık artık,
Yıldızların amansız çarkına
Ve boş yere sızlamış kemiklerimiz,
Bilmiyoruz şimdi, mevsim yaz mı, bahar mı
Bahçelerde hâlâ güller açar mı,
Bilmiyoruz, kadınlar, kızlar,
Şarkılar masallar var mı?
Gece ile gündüz,
Acıdan kaskatı kesilmiş yüz,
Uykusuzluktan harap göz, 
Öpüşen dudaklar,
Çözülmeye razı olmayan eller var mı?
Ayrılık var mı gurbet var mı?
Biz beyhude yere gecikenler,
Çoktan bitmiş bir yolun ucunda
Bilmiyoruz şimdi ıssız gecede
Ne yapar ne eder,
Gidip de gelmeyenler,
Beyhude bekleyenler!
Biz ayın çıplak arsasında
Savrulan zaman kırıntıları.
Nerden bilelim bunları!

Ahmet Hamdi Tanpınar

Resim: Frederick Childe Hassam, Sokak, 1910


Dünya Bu

Yüzüne çok gülerler: yüzde yüzü yalandır;
Menfaat kaygusudur hepsi, filân, falandır.
Alemin göz diktiği cebinde son kalandır.
Cebin delikse eğer vermezler bir yudum su,
Aldırma adam sen de... hepsi geçer, dünya bu!
Herkes ısınır sana mangalın dolu korken;
Hısım akraba çoktur kazanın kaynıyorken,
Dostların yüzü güler maymunun oynuyorken.
Hakikî dost ararsan ne o, ne bu, ne de şu.
Aldırma adam sen de... hepsi geçer, dünya bu!
Düşenin dostu olmaz: bir yol düş te görürsün,
zaman dostları sen ancak düşte görürsün.
Tatlı hülyanın sonu budur işte, görürsün:
Hiç birinin aslı yok, her şey fâni... bakî hu.
Aldırma adam sen de... hepsi geçer, dünya bu!
Gölü deniz zannettik, ince bir suyu Tuna,
Kardeş, arkadaş diye çok kandık şuna buna;
Meğer güzel yılları harcamışız boşuna.
Yazık ki giden gençlik gelmez geriye tuuu...
Aldırma adam sen de... hepsi geçer, dünya bu!
Bak bugün her tarafta esen rüzgâr sam oldu,
Her yer tutuştu, yandı; neşeler hep gam oldu,
Medenî Avrupalı değişti, yamyam oldu,
Deme: "Bu ne sakat iş? ne çılgınlık bu yahu?"
Aldırma adam sen de... hepsi geçer, dünya bu!

Halide Nusret Zorlutuna
Şiirimizde Taşlama, Şiir Antoloji, S.9, Ümit Yaşar yayınları, 1962


Eskilere Göre Yeniler

Zamane şairleri Yaniye Kâni derler,
İki satır dizince adına mâni derler.

Çaldıkları ıslığa saf şiir derler çoğu,
Çektikleri sıtmaya vahy-i rabbâni derler.

Altı saatlik ömrü olmıyan şiire bâki,
Altı asır yaşamış gazele fâni derler.

Nazma yumruk atanlar ya dâhidir, ya şair;
Musiki, renk ve mâna koyana câni derler.

Eskilerin bir ölmez şiir perisi vardı;
Yeniler böylesini görse zebani derler.

Eskiler ilham için gezerlerdi Adada;
Yeniler, ver elini mezeci Yani, derler.

Aynı adam sanırlar bütün sakallıları,
Abdülhak Hâmide Hamid'i sâni derler.

Devrin şiirlerinde her kim mâna ararken
Aklını oynatırsa, tesiri âni derler.

Eskiler böyle anlar yenilerin şi'rini,
Yenilere sorarsan, idraki mâni derler.

Çamdeviren sorarsa, kimdir hakikî şair,
Memleket yollarında Veyselkarani derler.

Faruk Nafiz Çamlıbel
Şiirimizde Taşlama, Şiir Antoloji, S.7, Ümit Yaşar yayınları, 1962


Hayvancasına

Hayvanca doğdu güneş bir sabah
gerindi bir kadınla erkek yataklarında hayvanca
rüzgâr hayvanca silkeledi kavakları
balyaların arkasında birbirine sarılmıştı gördüm
iki gemici hayvanca
nasıl hayvancaydı herşey bilseniz

kurşuna dizilmişti cezairli kardeşler
hayvanca esniyordu kadife koltuğunda bir babazade
ne savaş umurunda ne birleşmiş milletler anayasası ne sabah
esnemesini biliyordu yalnız hayvanca
nasıl hayvancaydı herşey bir sabah bilseniz

aklıma bir şiir geldi birden hayvanca
güllü bülbüllü
ver yansın ettim tüm küfürleri
hayvanca bakıyordu meselâ gözler boşluğa
çocukların bile hayvancaydı umudu
aklımdan ne geçiyorsa hayvancaydı
nasıl hayvancaydı ama herşey bilseniz

hayvanca doğdu güneş bir sabah
hayvanca doğduk
Hayvanoğlu hayvancasına

Tahir Pamir (Tahir Özçelik)
Şiirimizde Taşlama, Şiir Antoloji, S.67, Ümit Yaşar yayınları, 1962


Üniversite

Ben liseyi bırakıyorum müdür bey kusura bakma
Yürümeği öğreniyorum yeniden konuşmağı düşünmeği
Kırmızıdan başladım önce renkleri belliyorum bir bir
Papatya diyorlar yanına varıyorum hemen
Kırk beş gün yaşarmış arılar kelebekleri öğrenemedim daha
Sen hiç nezle oldun mu müdür bey öyle keyifli şey ki
Apansızdan apşırması sabah olur gibi bir şey

Bir saksı fesleğenim var evde
Aynı onun saçları gibi kokuyor
Bir saksı da sana alırız istersen

Can Yücel
Şiirimizde Taşlama, Şiir Antoloji, S.66, Ümit Yaşar yayınları, 1962


24 Ocak 2024 Çarşamba

Çarşı

Çarşıda bir baştan gelen fayton
Hey canım ne de geliyor ya!..
Bu güzel yaz günü
Sabah sabah
Bacak bacak üstüne
Elde cigara
Açılıp saçılmış
Kol bir yana
Gerdan bir yana
Allık sürme
Ver yansın
Kırmızılık
Değme gitsin
Kollar desen
Dizi dizi bilezik
Gerdan desen
İnciler sıra sıra
Kurulmuş faytona
Gelen kim?
Kim bohça gibi
Yayılmış yanına
Kim olacak?
Kemerden
Mamasıyla
Benli Zehra.

Çarşının ölgün bir vaktidir
Memurları işçileri arama
Çeyiz düzen, nişan düzen taşralılar
Annecikleriyle küçük hanımlar
Kaynanalarla yeni gelinler
Bir de...
Bir de bizimkiler.

Arabacı kürt Ali
Oğlum Ali
Evlâdım Ali
Mamanın dilinde
Varsa Ali
Yoksa Ali

Çek oğlum Ali
Çek Kuyumculara
Dur oğlum Ali
Bir çift bilezik
Çek oğlum Ali
Dur oğlum Ali
- Bizim paket hazır mı?
- Hazır hanım abla

Oğlum Ali çek
Oğlum Ali dur!
- Altı carse gömlek
Altı ipek külot
Sar şu pembe sabahlığı da
Allık çıkar
Pudra çıkar
Koku çıkar
Söyle kızım Zehra
Seç kızım Zehra
Gülüm kızım Zehra
Hanım kızım Zehra

- Size hanım abla
Emriniz
Bir baş örtüsü sar
Bana da
Baksana evlâdım
Bir ayağımız çukurda
Bundan sonra
Benim işim namaz niyazla

Necati Cumalı
Şiirimizde Taşlama, Şiir Antoloji, S.43,44,45, Ümit Yaşar yayınları, 1962



Mehmet Ali

Mehmet Ali’yi anası
İşe giderken doğurdu
Harbin bitmesinden üç ay önce.
Az süt emdi Mehmet Ali,
Az ışık gördü,
Az ısındı;
Duydu anasının yorgunluğunu,
Bol bol uyudu Mehmet Ali
Çocukların bedava uykusunu.

Zeytinyağı ve ekmek kadar
Kıttı hürriyet memlekette.
Büyüdüğü zaman akranları Mehmet Ali’nin
Her şey bol olur elbette.

Cahit Külebi
Şiirimizde Taşlama, Şiir Antoloji, S.30, Ümit Yaşar yayınları, 1962

23 Ocak 2024 Salı

Fotoğraf

Durakta üç kişi
Adam kadın ve çocuk

Adamın elleri ceplerinde
Kadın çocuğun elini tutmuş

Adam hüzünlü
Hüzünlü şarkılar gibi hüzünlü

Kadın güzel
Güzel anılar gibi güzel

Çocuk
Güzel anılar gibi hüzünlü
Hüzünlü şarkılar gibi güzel

Cemal Süreya
Resim: Marc Cuypers, 56x60 Soyut Çalışma, 2004



Anlatarak Anlıyorum


"İlk bakışta dünyayı birbirinden kopuk diyarlardan oluşan uçsuz bucaksız bir yer gibi görüyoruz. Buna bedenimizle gezegenimizin ölçüleri arasındaki fark neden oluyor sanırım.

Bu nedenle filanca milletle olan akrabalığımız, öte diyarlarda konuşulan dilde gördüğümüz benzerlikler, yaşayış biçimlerimizdeki ortaklık, aynıymış gibi görünen alışkanlıklar bizi hep şaşırtıyor.

Oysa tek bir insan ırkı var ve bir yerde iki ayağı üzerine dikelip gezegenin her yanına doğru yürüyüşe geçmiş.

Yeryüzü koca bir köy ve herkes herkesin akrabası. Tarih boyunca geliştirilen medeniyet, üretilen bilgi ve sahip olduğumuz her şey kolektif bir bilincin tarihsel bir ürünü.

Tüm eşitsiz gelişim süreçlerine rağmen bilgi üst üste eklenerek birikmiş, kendine egemenlik alanları yaratmış.

Tarihten günümüze bilginin ve bilmenin serüvenini 'anlatarak anladığım' bu kitapta, etimolojinin eğlenceli dünyasından pozitif bilime, tarihten iktisada, sanattan siyasete pek çok konuya birbiriyle ilişkili olarak kısaca bakacağız."

Özgür Atak Öztürk, Anlatarak Anlıyorum, Dakam Kültür Yayınları, Ocak 2024

https://www.instagram.com/anlatarak_anliyorum/

www.shopier.com/ShowProductNew/products.php?id=23179287



İzleyiciler