Buğdayın Türküsü

Halkım ben, parmakla sayılmayan

Sesimde pırıl pırıl bir güç var

Karanlıkta boy atmaya

Sessizliği aşmaya yarayan

Ölü, yiğit, gölge ve buz, ne varsa

Tohuma dururlar yeniden

Ve halk, toprağa gömülü

Tohuma durur bir yerde

Buğday nasıl filizini sürer de

Çıkarsa toprağın üstüne

Güzelim kırmızı elleriyle

Sessizliği burgu gibi deler de

Biz halkız, yeniden doğarız ölümlerle.

Pablo Neruda,  Çeviri: Hilmi Yavuz

Yorum: Yeni Türkü

Seninle

Söz yenisine dönüşüyor seninle

Sesinin tezgâhında türkülenirken

Ansızın bir gerçeği yaşar gibi

Denize vuran kıyıların güzelliğinde

Kuyulardan gökyüzüne egemen.

Seninle coşkuyu ve korkulanı

Bir giz gibi sorularda yanıtlarda

Nasıl sevgiye boyardık bilsen

Mavinin kendine en yakın olanı

Ölümü yansıtmayan bulutlarda.

Su taşır gibi akşam çeşmelerinden

Yoksunluğu yorgunluğu bölüşen

On yedi yaş gerçeği masalında

Seninle Orhan Kemal'in sokaklarında

El ele tutuşan, göz göze gelen.

Seninle, ey beraberliğin güzeli

Oralarda, parmaklığın ardında

İhtiyar damarlarında çağın

Düşünceye sığmayan saniyeleri

Biz değil miyiz sırtımızda götüren.

Şükran Kurdakul, Bir Yürekten Bir Yaşamdan, S. 208

Şairin kendi sesinden:

https://app.box.com/embed/s/kofzhdjgw2xbf3gs077pjgasi55f4mfz

Her Gidenden Bir Şeyler Kalır

okul dönüşlerinden hatırlarım,

dış kapı eşiklerinde

kucağına çöreklenmiş yetim bir ikindiyi

okşardı bakışların

biraz

bakışlarından kaldı bana

biraz da

ikindi kaldım senden sonra

külüstür bir minibüsle

Bafra Ovası'ndan geçtiğimiz o akşam

(sen yanımda uyuyordun,

mintanın, mayıstan kalma yağmur kokuyordu)

traktör kasalarına doluşan

tütün işçilerine gülümsemiştik uyandığında

biraz

gülüşlerinden kaldı bana

biraz da

mayıs kaldım senden sonra

Orhan Köksalan

Fotoğraf: Orhan Köksalan, Yalnız Ağaçlar Yalnız İnsanlar

Gittin

Gittin/camlar kırıldı

Gökyüzünde çarmıha gerildi yıldızlar

Sözcükler mahzundu.

Bu yük çok ağır hayatın kollarında

Ve çok küçük anlarda

Saklı, yenik, ezik ve kırgın

Nasıl taşınır bu yük

Ağır ve kötü bir ur

Her gün tıkarken hayatın atardamarını

Sensiz/nasıl bulunur izi kaybolmuş bir yol.

Gittin/bu şehir şimdi

Terkedilmiş bir köy, harabe

Bir mumun son alevinde.

Dağınık yataklara benzeyen odalarda

Ölüm kokuyor ajanslar, açlık, çığlık, cinnet

İz düşümü bir deli gözün

Ki o tutmuş ucundan, küfre dönük her sözün

Zaman, dönüp dolaşıp

Aynı yerde biriktiriyorken kirli kanını

Sensiz/ışığı firar geceler nasıl biter

Gittin/yabanıl bir hasret takvimlerde

Yaralı gözlerin düşer yollarıma

Alır basarım dudaklarıma

Ne zaman ölümü düşünsem

Ellerin ateş olup düşüyor ellerime

Sesim bir yenilgiden dönüyor

Saçımın her telinde

Yanlış bir işgal

– gözlerimde sızı-

Sensiz/depremlerde dünya. Nasıl döner.

Gittin/bütün asmalar bağ bozumunda şimdi

Tek bir gül diktim toprağa

Gülü boyuyoruz çocuklarla

Sen giderken de yanıyordu yıldızlar

Bir bardak çay avuçlarımızda

Bölüşüyorduk cinneti. Dağlanırken

Gözpınarlarımızdaki yaş

Bu yük çok ağır kollarımda.

Yüzümü camlara dayıyorum

Yüzüm yitiyor. Yüzümü bulamıyorum

Sensiz/nasıl çıkılır hayatın çukurundan

Gittin/Ankara yağmur ışıdı

Kil rengi bir ay gözlerinden çatırdadı

Hecenin bütün tonları ağladı.

Kitaplarıma da yasak koydum artık

İçli bir rapsodi gibi hayat anlatmayın

Suskuya inat bir eylem yapacağım

Yenilgilerini diyorum yaşanmışlığın

Kızılay meydanında yakacağım

Çoğalacağım… çoğalacağım… çoğalacağım

Tabansız bir dünyayı yok ederken

Sensiz/bu zafer nasıl kutsanır…

Gittin/ıssız duvarları okşadım usulca

Bir kuş geçti içimden bozkıra

Kefilim şimdi gecenin bütün suçlarına

Bir haritalara gökkuşağı çizerdik

Maskelerdik buza kesmiş her bir sabahı

Kırağılar çiçeklenirdi dağ başlarında

Renklerinden hasret armağandı analara

Ki o çocuklar:

Ömürsüz hayata dönük yüreklerin deseniydi

Gülüşlerini öper

Arındırırdık onlarla gövdelerimizi

Sensiz/nasıl takılır saçlarım bulutlara

Gittin/biliyorum dönüşünden tanıyacağım

Yaşanmamış düşler benim yanılgım olsun

Çığlık, deprem; cinnet: biraz durun

Ah çarpan bir yüreğin gezgin acıları

Usta alıcı-toy satıcı

Koşturuyor şimdi atını kavuşmalara

Bıçağın ucunda bilenirken hayat

Dedindi "Hezaren çiçeğini tanır mısın?

Güzeliğinde zehir yazgılı"

Her güzellik bedeliyle (mi) gelir?

Ödenir aşkın da bedeli…

Selma Ağabeyoğlu (1952 - 18 Aralık 2009)

Gölge

Sarı bir sabıra bakar insan bazen

Sarı bir sabır ne kadar insansa.

 

İnsan bazen zeytinlere gider

Atları doyurur, perdeyi eller.

 

Bazen olur bir dilin de öldüğü

Karıncanın güldüğü bazen olur.

 

Bir sözcük diğerini gider bulur

Kabuğuna çekilir ceviz

Bir böcek sesini birden unutur.

 

Akşam gizliden arka bahçede

Arka bahçede gizliden

Bir sonsuz büyür durur.

 

Bizim değil gölgelerindir dünya..

Gonca Özmen, Bile İsteye, Kırmızı Kedi Yayınevi

Kimim Ben

Başım yıldızlarla çarpışır

Ayaklarım dağların doruklarındadır

Evrensel yaşamın kıyılarında,

Derin vadilerinde gezinir parmak uçlarım

Derinlere, yaşamın asli özüne iskandil eder ellerim

Mukadderatın çakıl taşlarıyla oynarım.

Binlerce kez cehennemlere gidip döndüm

Cennetin her köşesini tanırım,

        Tanrıyla düşüp kalktığımdan.

Kanla su gibi oynar, dehşete şapka çıkarttırırım.

Aşinayım çoktan güzelliği yakalamanın tutkusuna

Dahası "uzak dur" diye yasaklanan her şeyin tümüne

İnsanoğlunun müthiş isyanına.

Benim adım gerçek’tir;

Ben evrenin ele geçirilmez tek esiriyim.

Carl Sandburg (1878 - 1967)

Çeviri: Bülent Kumral

Fal

1/

Öyle ucuz bir kahve fincanı mı dünya

telvesinde hep uzun yolculukların okunduğu

ya da

kısmeti karanlığa demirlenmiş söz?

2/

İyi de

araya mı gitti bunca söz

onca şiir

ve kılıç

sallaması yorgun atlının?

3/

Nabzı atıyor inceden hâlâ

ucuz fincanda kuruyan telvenin.

4/

Birden

kısmetimde yeşeriyor uçurtmam.

Nazım Mutlu, Ağustos 1994

(Yaşadığım, Öğretmen Dünyası Yayınları, S.65)

Resim: Ali Avni Çelebi (1904-1993),  Uçurtma Uçuran Çocuk

Kaldırım Felsefesi

Ruhumu satıyordum

Kimliksizler bulvarında

Kayıp aşkları yazıyordu şair

Ve yağmur yağıyordu teneke mahallesinde

Akşamüstü, vakitlerden bir vakit;

Felsefesi pas akıtıyordu sokakların.

Ocakta dumanı sönmekte iki köz

Kanayan bir tek söz

Yalazında sarılı gölgesi yalanların.

Anın dilini sordum

İki ucundayız askıda salınmanın

Diğer yanda yalnızlığım.

Çarelerden çare kayıp,

Üşüyordu duvarlarım...

Daha sabaha çok!

"Neyin var?" Dedi kadın!

Üç kız bir vale dedi ruhum;

"Ben de sordum, cevaplayamadım" dedim.

Elini açtı kadın;

Yine kaybedendim...

Mehmet Ali Canikli, 21.11.2015

Gece Yarası, İzan Yayınları, S.26

Somali Mardin

en son yağmurdan ve sünnet düğünlerimizden bu yana

kabilemizin üzerinden, çocuklarımızın ölümüne inanmak türü

                                      kayıtsız ve doğaçlama bir sürgün geçti

alize esiyordu...

ömrüm

yine kara ırkların cumaya dönük yüzlerinde

               seni yadsıyan bir gerçek gibi kol geziyor ölüm

ve bir ihaneti kanıtlarcasına kuma karışıyor

                                                    yerli kılavuzun talihsiz kanı

"gergefe gelirken bütün hayat bilimlerimiz

biz bir köleyi bile doyuramıyoruz, o sabrediyor

                                          sabredecek insanı doğuracak ruhu

şeytanı çöle gömecek ve ormanlaştıracak buraları"

tarihi yazıdan eskidir, yazıyı bilmez ve denizi asla törelerimizin

                                                                   buyurduğu en büyük zûl

katliamdan sonra kadına konuşmama kefareti

katliamı ve sürgünü kim emretmiş

                           ve bunların üzerinden zaman nice geçmiştir

tanrım sen konuş

bir tüfek harbisi gibi namluda gidip gelen

ve bilgece

           ve bir hayli utangaç geçen

                                       şu genç ömrümüzün

denizi göreceği nereden bellidir

oysa bugün bir tek söz

                            siyahi bir hikmet söylemenin yeridir

ömrüm.

Oktay Taftalı, 1961

(Sombahar Dergisi Sayı:15, Ocak-Şubat 1993)

Otopsi

                Orhan Veli'ye ağıt

Morgda açılınca kafatası

Doktor beyler beyin gördüler

İndirince tenkafesine neşteri

Doktor beyler yürek gördüler

Yürekte ne gördüler dersiniz

Yürekte memleket gördüler

Dünya gördüler

Bir de dost gördüler

Ama bu işte doktor beyler

Doğrusu geç kaldılar

Çok geç kaldılar

Halim Şefik Güzelson

Yırtık Harita

anne sökelim bu kazağı

dalında kurumuş erikler gibi üstümde

gelgit büyütüyor saksılarım yeter!

anne,

beni çığlık kurslarına gönder

dışarı çıkınca pencereden

ancak kendisine bıçak çeken ben,

kırmak istiyorum

otuz kupona alınmış porselenleri

ve yollara sermek,

balkonları tekmeleyen kibirli halıları

ama en çok,

taramak, uzun bahar şarkılarıyla

saçlarını töreye kaptıran kadınları

içeri bakınca,

uyku/bölen, sağa sola çekiştiren

iki küçük kız çıkıyor ceplerimden

biri topluyor eteğini

biri koşuyor denize girmeye,

anne,

aşktan daha çok uğraştım

aşkımı gizlemeye

sandığı devirdim şimdi, kumbaramı dağıttım

değdirdim sözcükleri

çekinerek ateşe

elime verdiğiniz harita paramparça

bardakları kırdım anne,

artık korkma!..

Özlem Tezcan Dertsiz

Üç Nar Ağacı, Meşe Kitaplığı, 1.basım, Mayıs 2024

Recep

Aylardan temmuz muydu ağustos mu bilmiyorum

Babalar harlı bir akşam taşıyordu evlere

Aylardan temmuz muydu ağustos mu bilmiyorum

Dediler faytoncu Recep'i duydunuz mu

Herkes bahçede sokakta damda

Adana dediğin bir büyük uğultu

Her gece aynı karabasanı sayıklamada

Her gece aynı urba içinde gerinir

Ne geleni ne gideni umursamada

Artık kim parlatırsa parlatsın koşumları

Kim ünlerse ünlesin kırbacı şaklatıp

Deh bre şahinlerim

Bre burcuna sürttüğümün gurbeti

Ne veraset ilamı telaşı

Ne iri puntolu ilanlar basında

Şimdi avluda bir çift öksüz beygir

Ve ceylan bakışlı bir oğlan

Mahşerin kapısında

Ruhi Göktekin, Sobe, Barış Gazetesi Yayınları, S.72-73