Alaçam'ın dağ köylüleri, alış veriş için kendi
ilçelerinden çok Vezirköprü'ye gelirlerdi. O sıralar ilçeleri, daha
çok büyücek bir köyü andırıyordu. Vezirköprü ise alabildiğine gelişmişti.
Pazarında dükkânlarında ne ararsan bulunuyordu.
Zeytinlik köyünden yola çıkan
atlı, eşekli, yaya köylüler sıcakta çok yorulmuşlar, ulu bir çınar ağacının
altında hepsi dinlenme gereğini duymuşlardı. Acıkmışlardı da. Herkes çıkınından
pıt pıt ekmeklerini, soğan ve haşlanmış patateslerini, yanında sularını çıkardılar.
Tam yemeğe başlamışlardı ki, biri başlarına dikilip:
"Yarasın" dedi.
Köylüler,
"Sağolasın buyur"
diyerek karşılık verdiler.
Ayaktaki hiç nazlanmadan oturdu,
kendi azık torbasını açtı, içinden pıt pıt ekmeğiyle taze peynir çıkardı. Su matarasını
da kenara koydu. Torbanın dibinden iki baş soğanı çıkarmayı da unutmadı.
Tanıyan çevre köylüler "Deli
Çoban" diyorlardı ona. Fazlabir deliliği de yoktu aslında. Kimseye zararı
dokunmazdı. Kimsenin usuna gelmeyecek şeyler yapardı. Güzel kaval çalardı. Hiç
yanından ayırmazdı. Canı çektiği zaman dağ, taş, bayır demez nerde isterse orda
çalardı. İlçeye indiğinde de kahvede, yolda, dükkânda nerde olursa... İlçeye
indiğinde çocuklar peşine takılır çalmasını isterlerdi. Ama o yine de canı
çekmedikçe çalmazdı.
Sonradan Zurnaya heves etmişti.
İlçede pazar yerinde kaval, düdük, zurna satan satıcıdan bir zurna almıştı.
Kısa zamanda bildiği bütün ezgileri çalar olmuştu. Zurnası yanındaydı. Yemekten
sonra canı çalmak istedi. Yolcular toparlanıncaya kadar usuna gelen ezgileri
çaldı. Yolcular zevkle dinlediler. Herkesin toparlandığını gören çoban,
zurnasını torbasına yerleştirdi çarçabuk. Hep birlikte yola düzüldüler.
Akşama Semerci köyüne
varmalıydılar. Yolda yine çalmasını istediler. Nasılsa nazlanmadan çaldı bir
süre. Yolcular yeter demeden çalmayı kesti. Neden kesti? Biraz daha çalsaydın
diyen de olmadı. Kendi aralarında konuşmaya dalmışlardı.
Akşam, gün batarken köye
vardılar. Recep Ağa'nın evinde konakladılar. Recep ağa onlara güzel bir sofra
hazırladı. Yediler içtiler serilen döşeklere oturup yastıklara dayandılar.
Semaverde çay hazırlanırken Recep ağa tek tek yolcuların hal ve hatırını sordu.
Bazılarıyla tanışıyordu zaten.
Çaylar içilirken herkesin neşesi
yerindeydi. Köyden gelenler de olmuştu. Yolcular yolda dinledikleri havaları
yeniden dinlemek için çobandan biraz çalmasını istediler.
"Canım çekmiyor"
diyerek nazlandı.
Ağa merak etmişti. Düğünlerdeki
çalgıcıları geceleri herkes çekildikten sonra çağırır, evinde çaldırırdı. Yanında
kafa dengi kimseler bulunursa büyük zevk alırdı.
"Hele bir çal da dinleyelim.
Güzel çalarsan yeniden bir sofra da düzeriz." Yolcular ağanın ne demek
istediğini anlamışlardı. Yolculardan biri.
"Haydi be çoban! Nazlanma!
Biraz kulağımızın pası gitsin.
"Cık!" dedi çoban.
"Bizim deli çobanın inadı
tuttu yine" dedi, biri. Köylülerden bir genç,
"Aramızda beşer kuruş
toplayalım çalman için."
"Olmaz" dedi kısaca.
Genç yine üsteledi.
"Neden olmasın, bak burda
kaç kişiyiz. Harçlığın çıkmış olur." Herkes keselerine davranmaya
başlamıştı bile.
"Olmaz" dedi.
Bir sessizlik oldu. Sessizliği
kendisi bozdu.
"Onar kuruş verirseniz
çalarım."
Bazıları çok bulduysa da sonunda
herkes onayladı. Recep Ağa çobanın çalmaya davranmadığını görünce,
"Ne o? Herkes onar kuruş
verecek neden çalmıyorsun" dedi.
Çoban,
"Parayı toplayıp verin ondan
sonra çalayım" dedi.
Çobanı yeni tanıyanlar, bunun
neresi deliymiş dediler, kendi kendilerine. Ağa parayı toplayıp uzattı. Çoban
paraları ve içerdekileri tek tek sayıp parayı kesesine koydu. Zurnayı çıkarıp
çalmaya başladı. Yolculardan köylülerden istekler oldu nazlanmadan çaldı istediklerini.
Recep Ağa da çaldırdı bildiği ezgileri. Herkes neşe içindeydi. Bazı ezgilerin
sözlerinin birlikte söylüyorlardı. Çaylar içiliyordu. Recep Ağa sofra kurdurdu.
Yaşlılardan içki kullananlar atıştırmaya başladılar. Kadehlerini tokuşturdular.
Bir iki saat sonra köyden gelenler evlerine gittiler. Sofra kalktı. Semaver de
kaldırıldı.
Recep ağa,
"İsteyen var mı? yeniden
semaveri kurdurayım." Dediğinde, hep bir ağızdan:
"Yorgunuz, yarın erkenden
yola düzüleceğiz" dediler.
Benden söylemesi dedi ev sahibi.
Herkes çobanın çalmayı bırakmasını bekler olmuştu, yatmak için. Çok dinlemek bıktırıyordu
demek. Zurnanın sesi kulaklarının içinde çınlamaya başlamıştı.
Yolculardan Osman emmi dedikleri:
"Yeter gayrı deli çoban! Yorgunuz
yarın erkenden yola çıkacağız."
Çoban hiç oralı değildi. Durmadan
çalıyordu. Yolculardan biri, "Biz buna parayla çaldırdık, ancak parayla
susturabiliriz." diye düşündü.
"Ey deli çoban sana on beşer
kuruş toplayalım aramızda, bırak şu zurnayı."
Kaşlarıyla olmaz işareti yaptı.
Yirmi, yirmi beş, otuz dediler olmadı. Ne yapacaklarını şaşırdılar. Deli çobanın
deliliği tutmuştu. İlk para öneren,
"Otuz beşer kuruş
verelim" dedi kızgın bir biçimde.
Çoban zurnayı çıkardı ağzından.
Herkes razı oldu diye sevinirken,
"Olmaz" dedi, yine.
Kızgınlıktan ne diyeceklerini
bilemediler. Recep Ağa karışmıyordu. Kendisine kalsa sabaha dek dinlerdi. Çoban
tek tek hepsini süzdü,
"Ellişer kuruş verirseniz
çalmayı bırakırım" dedi ve yine çalmaya başladı. Çarnacar odadakiler
ellişer kuruşu toplayıp önüne koydular. Çoban çalmayı bıraktı önündeki paraları
bir bir saydı. Kesesine yerleştirdi. Zurnasını da torbasına koydu. Kendisinden çalması
için para veren genç, öfkeyle söylendi yatağına uzanırken,
"Çattık belaya be! Beş kuruş
verir çaldıramazsın. Otuz beş kuruş verir susturamazsın" dedi.
Yolcuların tümü gencin öfkesine
ve söylediklerine güldüler. Sinirleri birden boşaldı hepsinin. Osman emmi,
"Doğru söyledin delikanlı,
bizim deli çoban böyle işte "Beş kuruş verip çaldıramazsın otuz beş kuruş
verip susturamazsın."
O günden bugüne Alaçam ve
Vezirköprü köylüklerinde söylenir oldu, bu söz.
Yılmaz Elmas, Samsun Öyküleri, Gerçek Sanat Yayınları, S.82-85
