Bilinmez Bunlardan Hiçbiri

Ay sakin ve aydınlık olduğunu bilmezden gelir

Üstelik ne de ay olduğunu bilir;

Ne de kum kumluğunu. Tek bir şey

bile yoktur biçiminin benzersizliğini bilen.

Fildişinden taşlar öylesine yabancıdır

Soyut satranç oyununa tıpkı kendilerini

Süren el gibi. Belki de insanın yazgısı,

Kısa süren sevinçler ve uzayıp giden acılar,

Aracıdır Ötekinin. Görmezden geliriz;

Ona Tanrı adını vermenin hiç yararı yok bize.

Boşunadır üstelik korku, kuşku

Ve başlattığımız kısacık yakarı.

Hangi yay fırlatmış olmalı bir ok

Olan beni? Hangi doruk acaba hedefi?

Jorge Luis Borges

Çeviri: Ayşe Nihal Akbulut

Gitmekle Kalmak Arasında

Gitmekle kalmak arasında kıpırdamayan gün, 

katı bir saydamlık kalıbı.

Hepsi görünüyor ve hiçbiri anlaşılamıyor, 

ufuk dokunulamayacak bir yakınlık.

Masada kağıtlar, bir kitap, bir vazo: 

nesneler dinlenmekte adlarının gölgesinde.

Damarlarımdaki kan giderek daha ağır yükseliyor 

ve yineliyor inatçı hecesini şakaklarımda.

Işık kayıtsızca biçimini bozmakta 

donuk duvarın, tarihi olmayan bir zaman.

Öğle sonrasının yayılışı; şimdiden bir körfez 

usul dalgalanışı sarsmakta dünyayı.

Ne uykudayız, ne de uyanık: 

biziz, başka bir şey değil işte.

An ayrılmakta kendi kendinden 

ve duraksamaların oluşturduğu geçite dönüşmekte.

Octavio Paz   

Çeviri: Ali Cengizkan

Matilde'ye Sone

Seni sevdiğimi bil ve sevmediğimi

mademki hayatta olmanın iki yüzü var

söz bir kanadıdır sessizliğin mademki

ve mademki ateştir soğuğun yarısı da.

Sevmeye başlamak için sevdim seni

Sonsuzluğa dek sürsün diye

Ve hiç bitmesin diye sana aşkım

bu yüzden seni sevmiyorum şimdi.

Seni hem seviyor hem sevmiyorum, bu sanki

iki elimle birden tutmak gibi

mutluluk ya da mutsuzluk anahtarını ya da belirsiz bir kaderi.

İki varlığı var aşkımın sevmek için seni.

Bu yüzden severken sevmiyorum seni

bu yüzden sevmezken seviyorum seni.

Pablo Neruda   Çeviri: Metin Cengiz

.............................................................

Seni sevdiğimi göreceksin sevmediğim zaman,

çünkü iki yüzüyle karşına çıkar hayat.

Bir sözcük sessizliğin kanadı olur bakarsın,

ateş de pay alır kendine soğuktan.

Seni sevmeye başlamak için seviyorum seni,

sana olan sevgimi sonsuzlaştıracak

bir yolculuğa yeniden başlamak için:

bu yüzden şimdilik sevmiyorum seni.

Sanki ellerindeymiş gibi mutluluğun

ve hüzün dolu belirsiz bir yarının anahtarları

hem seviyorum, hem de sevmiyorum seni.

Sevgimin iki canı var seni sevmeye.

Bu yüzden sevmezken seviyorum seni

ve bu yüzden severken seviyorum seni.

Pablo Neruda   Çeviri: Cevat Çapan

"Benim Annem Cumartesi"

Kedileri güneşten yapsınlar

köpekleri ikindiden

yazlardan yapsınlar yetimleri

ceylanları havadan

delileri kahkahadan yapsınlar

gül gül öldük demeleri

gül olduk, gülizar olduk

demelerden yapsınlar

abdalları kerpiçten

güzelleri kırmızıdan yapsınlar

yapraktan yapsınlar aşkları

evleri peki, evleri nelerden,

komşulardan yapsınlar evleri

akşamları gümüşten

çocukluk değil mi

hamurdan yapsınlar tanrıyı

sözcükleri sulardan

boşlukları mercandan

gülüşten yapsınlar sabahları

ya kimsesizleri kimden

kimseden yapmasınlar

kirpikleri uçurumdan yapsınlar

gamzeleri maviden

kızları elmalardan

oğlanları virgülden

meraktan yapsınlar denizleri

kuşları ıslıklardan

ve ışıktan yapsınlar kalpleri

kışları türkülerden

bahardan yapsınlar seslileri

ve sessizleri kurutulmuş biberlerden

unutmasınlar güzü

özlemekten yapsınlar

parkları serinlikten yapsınlar

arkadaşlıktan yapsınlar yumuşak g’yi

harfleri terzilerin kardeşliğinden

şarkıları tanrım şarkıları

nasl yapıyorlar nasıl diye diye

hayretlerden yapsınlar

bir de devrimleri

devrimleri nardan yapsınlar

biricik ve çoooooook

bereketli olsun devrimler diye

simurgdan ne yapsınlar

otuz masal yapsınlar

özgürlüğe salsınlar

ülkeleri adalardan yapsınlar

su savaşı yapsınlar

savaşları naylondan yapsınlar

kurusıkı atsın tabancaları

ve Ülkü Tamer şiirleriyle doldursunlar

dayıları Che’den yapsınlar

yakışıklı ve karagözlü olsunlar

Deniz’den yapsınlar kahramanlığı

usul uzun korkusuz

dağlar diyorum dağlar

nelerden yapılmaz ki

yeşil soğandan yapsınlar

ekmeğe katık etsinler

kardeşleri rüyalardan yapsınlar

aşkları kırlardan

esmerleri rüzgârdan yapsınlar

kumralları dalgınlıktan

ağaçları gölgesinden yapsınlar

keçileri felsefeden

hazirandan yapsınlar şiirleri

tutsakları buluttan yapsınlar

avluyu gökyüzünden

bayrakları kuzulardan yapsınlar

tayları saflıktan

taşrayı sabırtaşından

vakti kehribardan

göçmenleri yerlilerden yapsınlar

zalimleri kömürden yapsınlar

katilleri odundan

yangında ilk kurtarılmayacaklardan

babaları yorgunluktan yapsınlar

babaları uykudan

babaları dağdan

karpuzdan yapsınlar babaları

kayıpları sesten yapsınlar

çağırınca ses versinler: -buradayız!

anneleri oğullardan yapsınlar

anneleri kızlardan

anneleri gülden

gözlerini üzümden

anneleri cumartesiden

yapmasınlar tek

annelere bunu yapmasınlar

artık!

Haydar Ergülen

Bolluk

Yonca pazar günü toplanır, insan pazartesi

Peygamber çiçeği bilmeden ölür

Omaholar çiçek koparmaz gece

Çünkü bolluğu ölüler getirir bize

Suda boğulmuş martı ölümsüzdür

Ve yaşlandım, buzlu camın havailiği gibi

Savaşan yalnızlığın gökyüzü kış

Sabah yumuşak karla yükseldikçe

Artık ölüm tümden yeşermezmişcesine

Belleğin eşiği yunmuş yıkanmış

Deniz sen her zaman kusursuz düşündürdün

Çok eskidenmiş gibi ölüyorum

Tanımadığım otlarla içiçe

Çünkü bolluğu ölüler getirir bize

Ama bir şey daha var, biliyorum

Melih Cevdet Anday, Güneşte, Adam Yayınları, 1990

Mirabeau Köprüsü

Seine akıyor Mirabeau Köprüsü’nün altından

Ve şu bizim aşkımız

Olur mu durasın şimdi anımsamadan

Sevincin geldiğini ancak acının ardından

Çalsana saat insene ey gece

Günler geçiyor bense hep aynı yerde

Yüz yüze duralım böyle elin elimde kalsın

Ve aksın dursun

Sonsuz bakışlar dalgalar yorgun argın

Köprüsü altından kollarımızın

Çalsana saat insene ey gece

Günler geçiyor bense hep aynı yerde

Aşklar akıp gidiyor şu akarsu gibi

Akıp gidiyor aşklar

Hayat öyle durgun öyle yavaş ki

Ve umut nasıl zorlu nasıl depdeli

Çalsana saat insene ey gece

Günler geçiyor bense hep aynı yerde

Günler geçiyor günler haftalar yaman

Ve dönmüyor geri

Ne çıkıp giden aşklar ne geçen zaman

Seine akıyor Mirabeau Köprüsü’nün altından

Çalsana saat insene ey gece

Günler geçiyor bense hep aynı yerde

Guillaume Apollinaire,     Çeviri: Cemal Süreya

Le Pont Mirabeau/ Guillaume Apollinaire

Sous le pont Mirabeau coule la Seine

Et nos amours

Faut-il qu’il m’en souvienne

La joie venait toujours après la peine.

Vienne la nuit sonne l’heure

Les jours s’en vont je demeure

Les mains dans les mains restons face à face

Tandis que sous

Le pont de nos bras passe

Des éternels regards l’onde si lasse

Vienne la nuit sonne l’heure

Les jours s’en vont je demeure

L’amour s’en va comme cette eau courante

L’amour s’en va

Comme la vie est lente

Et comme l’Espérance est violente

Vienne la nuit sonne l’heure

Les jours s’en vont je demeure

Passent les jours et passent les semaines

Ni temps passé

Ni les amours reviennent

Sous le pont Mirabeau coule la Seine

Ağıt

annem mi bir kadın

geciken bir kadın gece yatısına

ölüm kendini göstereli babamın saçlarından

günübirlik bir kadın

üsküdar'la istanbul arasında

babamdı sakalıydı babamın

bir akşam göle batırdı

çıkmamak üzere bir daha

hepsi de ekmek kokardı

sayısı unutulan parmaklarının

akşam bir attır bütün ülkelerde

serin esmer bir attır

terkisine çocukların bindiği

Kemal Özer

Siz Aşk'tan N'anlarsınız Bayım?

Çok şey öğrendim geçen üç yıl boyunca

Alt katında uyumayı bir ranzanın

Üst katında çocukluğum...

Kâğıttan gemiler yaptım kalbimden

Ki hiçbiri karşıya ulaşmazdı.

Aşk diyorsunuz,

limanı olanın aşkı olmaz ki bayım!

Allah'la samimi oldum geçen üç yıl boyunca

Havı dökülmüş yerlerine yüzümün

Büyük bir aşk yamadım

Hayır

Yüzüme nur inmedi, yüzüm nura indi bayım

Gözyaşlarım bitse tesbih tanelerim vardı

Tesbih tanelerim bitse gözyaşlarım...

Saydım, insanın doksan dokuz tane yalnızlığı vardı.

Aşk diyorsunuz ya

Ben istemenin Allahını bilirim bayım!

Çok şey öğrendim geçen üç yıl boyunca

Balkona yorgun çamaşırlar asmay

Ki uçlarından çile damlardı.

Güneşte nane kurutmayı

Ben acılarımın başını

evcimen telaşlarla okşadım bayım.

Bir pardösüm bile oldu içinde kaybolduğum.

İnsan kaybolmayı ister mi?

Ben işte istedim bayım.

Uzaklara gittim

Uzaklar sana gelmez, sen uzaklara gidersin

Uzaklar seni ister, bak uzaklar da aşktan anlar bayım!

Süt içtim acım hafiflesin diye

Çikolata yedim bir köşeye çekilip

Zehrimi alsın diye

Sizin hiç bilmediğiniz, bilmeyeceğiniz

İlahiler öğrendim.

Siz zehir nedir bilmezsiniz

Zehir aşkı bilir oysa bayım!

Ben işte miraç gecelerinde

Bir peygamberin kanatlarında teselli aradım,

Birlikte yere inebileceğim bir dost aradım,

Uyuyan ve acılı yüzünde kardeşimin

Bir şiir aradım.

Geçen üç yıl boyunca

Yüzü dövmeli kadınların yüzünde yüzümü aradım.

Ülkem olmayan ülkemi

Kayboluşumu aradım.

Bulmak o kadar kolay olmasa gerek diye düşünmüştüm.

Bir ters bir yüz kazaklar ördüm

Haroşa bir hayat bırakmak için.

Bırakmak o kadar kolay olmasa gerek diye düşünmüştüm.

Kimi gün öylesine yalnızdım

Derdimi annemin fotoğrafına anlattım.

Annem

Ki beyaz bir kadındır.

Ölüsünü şiirle yıkadım.

Bir gölgeyi sevmek ne demektir bilmezsiniz siz bayım

Öldüğü gece terliklerindeki izleri okşadım.

Çok şey öğrendim geçen üç yıl boyunca

Acının ortasında acısız olmayı,

Kalbim ucu kararmış bir tahta kaşık gibiydi bayım.

Kendimin ucunu kenar mahallelere taşıdım.

Aşk diyorsunuz ya,

İşte orda durun bayım

Islak unutulmuş bir taş bezi gibi kalakaldım

Kendimin ucunda

Öyle ıslak,

Öyle kötü kokan,

Yırtık ve perişan.

Siz aşkı ne bilirsiniz bayım

Aşkı aşk bilir yalnız!

Didem Madak

Fotoğraf: Robert Doisneau

Karaağaç

                                                    Ruth Fainlight’e

Dibi bilirim, diyor. En büyük kökümden bilirim onu:

Seni korkutur.

Ben korkmam oradan: ben oraya gittim.

Deniz mi içimde işittiğin,

Onun doyumsuzlukları mı?

Yoksa hiçbirşeyin sesi mi, şu senin deliliğin hani.

Bir gölgedir aşk.

Nasıl da yalan söyler ağlarsın ardından,

Dinle: bu onun toynakları: alıp başını gitti, at gibi.

Bu yüzden, kafan bir taşa, yastığın da üstü çimenli

Toprağa dönüşene değin, yankılar, yankılar içinde,

Tırısta olacağım bütün gece, hayasızca.

Sana zehirlerin sesini mi getirsem yoksa?

Bu koca sessizlik, bu şimdi yağmur.

Bu da onun meyvesi: arsenik gibi, teneke beyazı,

Günbatımlarının eziyetinden canım öyle yandı ki,

Köklerime dek bir meşale gibi alevler içindeyim,

Bir avuç tel gibi yanar, dinelir kızıl liflerim.

İspatiler gibi havada uçuşan parçalara ayrılmışım şimdi.

Böylesi şiddetli bir rüzgar

Dayanamaz kayıtsızlığa: Haykırmalıyım.

Ay, o da zalimdir: acımasızca

Sürükler beni, çorak çünkü.

Işınları biçer beni. Belki de yakaladım onu.

Bırakıyorum. Bırakıyorum gitsin, tükenmiş ışığı,

Yamyassı olmuş, kökten bir ameliyat sonrasında olduğu gibi.

Ah nasıl da sahiplenir berbat düşlerin, nasıl da bağışlar beni.

Bir çığlık çökmüş içime.

Gece gece çırpıp kanatlarını, alır başını gider.

Kancalarıyla sevecek bir şeyler arar durur.

İçimde uyuyan bu karanlık şey dehşete düşürür beni;

Bütün gün o yumuşak, tüyümsü kıvrılışlarını

Duyumsarım, habisliğini.

Geçip gidiyor, dağılıyor bulutlar.

Aşkın yüzleri mi bunlar, bu solgun bir daha ele geçmeyecekler?

Bunlar için mi fesata saldım kalbi mi?

Daha çok bilmeye gücüm yok.

Dallarıyla boğazımı sıkan

Bu kıyıcı yüz de ne?

Öper durur yılansı acı suları.

İradeyi taşlaştırır. Tecrit edilmiş, usul kusurlardır bunlar,

Öldürür, öldürür, öldürür!

Sylvia Plath, 19 nisan 1962

Çeviren: Yusuf Eradam

Eğitimimizin Karşıdevrimle Sınavı

    "Ordusuyla kahramanlığı, Kore'de ABD tarafından test edilen Türkiye, amaçları arasında 'dünya barışını korumak, istikrarı sağlamak' olan ancak kuruluşundan beri dünya barışının ve istikrarının bozulmasında en büyük payı olan NATO'ya Şubat 1952'de katılır. Bu üyelik, Türkiye'nin kanı ve canıyla oluşturduğu "tam bağımsızlık" kimliğinden kopuşunun resmen onayıdır. Çünkü askerî alanla sınırlı gibi gösterilen bu kandırmacayla ülkemiz, emperyalizmin ekonomik kuruluşları IMF ve Dünya Bankası eliyle sürekli borçlandırılan, tarımı, hayvancılığı, sanayisi öldürülen, yetmiş yıl sonra borcun faizini ödemekte bile güçlük çeken ve 'gelişmekte olan ülkeler' listesinde yerini alır.

    Bundan sonra Türkiye'ye bütün olarak hangi biçimin verileceğine ilişkin gizli-açık çok sayıda ABD planı yürürlükte olacaktır. İkili anlaşmalarda, raporlarda, gerek ABD gerekse Türk hükümet yetkililerinin demeçlerinde vb. Türkiye'ye biçilen giysinin niteliğini, rengini görmek olasıdır. Bunlar arasında, 1948'de yürürlüğe giren ABD'nin Marshall Planı kapsamında hazırlanan Max Thornburg Raporu'nda yer alan öneriler, daha doğrusu dayatmalar, Türkiye'ye verilecek biçimin ne olacağı, bu çerçevede oluşturulan politikaların günümüze dek gerçekleşip gerçekleşmediği yeterince açıktır. Thornburg'un 1949-1950 yıllarında Türkiye'de yaptığı incelemelere dayanan raporu, 'Türkiye Nasıl Yükselir?' ve 'Türkiye'nin Ekonomik Durumunun Tenkidi' adlı iki bölümden oluşan çalışmayı içermektedir. (341)

    Raporda Thornburg'un Türkiye için önerileri özetle şöyledir:

    'Türkiye'nin ağır sanayi kurması gerekli değildir. Karabük Demir-Çelik Fabrikası tasfiye edilmelidir. Türkiye uçak, makine, motor projelerini iptal etmeli, bu tür yatırımlara girmemelidir. Sanayi bırakılmalı, tarımla kalkınmaya yönelinmelidir. Demiryolları yerine karayolları yapılmalıdır. Tüm bunlar için gerekli sermaye ABD tarafından verilecektir.' (342)

    Türkiye'nin lokomotif fabrikası kurmak için ABD'den istediği kredi konusunda, "Türkler böyle düşündüğü sürece dolarlarımızın ABD'de kalması daha doğru olacaktır," diyen Thornburg, Türkiye'nin makine, uçak ve dizel motoru yapımına kesin bir dille karşı çıkar. Thornburg, Türkiye'yi bu tür düşüncelerden vazgeçirmek için şu sözle adeta tehdit eder: 'Amerikalılar böyle düşünenleri iyi çalışma arkadaşı saymazlar!' (343)

    Ekonomisi ve ordusu bu tür planlarla dönüştürülen ülkemizde eğitimin bunlardan bağımsız yürümesinin olanaksız olacağı açıktır. Dolayısıyla bu konuda da ipler artık ABD'nin başını çektiği Batı'nın elindedir. 

    Eğitimimizin çağdaşlaşma yüzyılları içinde hem Osmanlı hem Cumhuriyet döneminde Fransa, İngiltere, Almanya gibi Avrupa ülkelerinin sistemlerinden etkilendiği, dönemsel koşullara göre bu ülkelerin sistemlerinden aktarılan gerekli gereksiz tasarımlarla eğitimimizin yıllardır yapboz oyununa döndüğü de bizim acı gerçeklerimizdendir. Bütün dönemler içinde en çok etkilenilen hatta etkiden öte, Batı'dan zaman zaman neredeyse birebir kopya edilen süresi dolmuş eğitim yöntem ve tekniklerinin yalnız eğitimimize değil, bu yolla toplumsal yapımızın bütününe verdiği hasar da ortadadır."

Nazım Mutlu, Eğitimimizin Karşıdevrimle Sınavı, S.231, 232, 233

341,342,343 Nolu atıflar, kitabın ilgili sayfa dipnotlarında açıklamalarıyla yer almaktadır.

Ağustos Şiiri

yüreğim sızlıyor bu roman iyi bitmeyecek

beterin beteri var diyenlere inanmıyorum

hep böyle havalar besler fırtınaları

korkarım bu mavi ışık çabuk sönecek

duymazdım durgun suların bezgin türkülerini

alışmak ölümün bir başka adıymış bilmezdim

bir yangınsonu yorgunluğu yakıyor avuçlarımı

bir rüzgâr kulaklarımdan hiç eksilmiyor

esirgenmiş bir dünyada müthiş yalnızım

geri dönsen bile ben artık o ben olmayacağım

yüreğim sızlıyor bu roman iyi bitmeyecek

ben mısrâlarımı kerpiç gecelerinden çekmişim

beş numara lâmba kederi var mısrâlarımda benim

yitirmişim yıldız ışığında dost çizgileri

deli çizgi gözlerimi kör etmiş kör etmiş kör etmiş

göçmüş kıtalar üstünde kuşlar dönüyor garipsi

çığlıkçığlığa kuşlar dönüyor evcil ve tedirgin

gök mavisi bir türkü dolanmış yüreciğime

selsele yolculuklar tütüyor gözlerimde - neyleyim

insan demişim kitap yüzlü insanlar demişim gidemiyorum

kaderim kaderleri demişim allı'nın kızı

sen olmasan ben böyle uysal değildim

böyle uysal ve kırılmış değildi şiirlerim

bir yangınsonu yorgunluğu yakıyor avuçlarımı

yüreğim sızlıyor bu roman iyi bitmeyecek

yılandere ölüler yatağı helâlim ölüler

katran mazot bidonları paslı putreller

kargalar üşüşmüş ahmedom'un ellerine kargalar

ahmedom'un düşlerine yılan çiyan doluşmuş

garipler mezarlığı, doymamışlar dünyası

yıkılası karakuşak, kurudere sırtları

ahmedo'm bir yaz bulutu, bir varmış bur yokmuş

fenerler titreşiyor bıçaklanmış türkülerin gözbebeklerinde

vinçler beni balçık gibi akşamlara bindiriyorlar

sen olmasan şu sabahlar olmasa

şu benim büyük büyük susamışlığım

bu mızmız takvimi bir solukta susturacağım

yılandere ölüler yatağı helâlim ölüler

rüzgâr gibi bir ağustos geçti ellerimizden

meyvalar bizi balrengi günahlara çağırıyorlar

biryanda yaşanmamış günlerin hırsı

biryanda boşa geçen gecelerin acısı

malûm o dramın en güzel perdesindeydik

ağustos şarap olmuş, kanımıza akmıştı

göçmüş kıtalar üstünde kuşlar gibiydik

duracak vaktimiz yoktu bitmiştik

her gören didik didik bizi denetliyordu

biz kendi derdimize düşmüştük

orda da akşamlar olacak allı'nın kızı

kanlı mendil gibi ağustos akşamları

şu benim çektiklerimi görmeyeceksin

belki yanında başkaları olacak

belki düşlerine bile girmeyeceğim

gün oldu acıların şiirini yaşadım

gün oldu zehir gibi yokluğunu yaşadım

bana sen ne diye duyurdun yalnızlığımı

ne diye gurbet gibi mısrâlarıma sindin

dokunsan parmaklarıma tutuşacağım

yine ağustos gelse elele versek

sen anandan kaçsan ben yalnızlığımdan

yeni yoldan sazanlı çaydan geçsek

güneşin bahçeleri emzirdiği saatte

susamışlar aşkına, kandım diyesi

uzun uzun öpüşsek

yine ağustos gelse kovulsak cennetimize

şantiye hiç durmadan ötse bağırsa

lâzoğlu büyük harflerle sövse işçilerine

damlarda kaysı yarsalar rumeli göçmenleri

dillerini sevdiğim kıvırcık dillerini,

ıssız bahçelerden geçsek, unutulmuş sokaklardan

çocuklar mavi mavi gülüşüp kaçışsalar

bir masal dinler gibi sessizliği dinlesek

kendimizi dinlesek köklerin çığlığını

seni kollarıma alsam, yine yumsan gözlerini

yine kapışılsa yavrum, batan şehrin hazineleri

biz yine kendi derdimize düşsek

yere batan şehrin tek yalnızıyım

yüzyılın ağrısını anlayarak çekiyorum

ekmeğime barut sinmiş, bulanık özgürlükler

tepmişim rahatımı boynu bükük mutluluğumu

yaşıyorsam erkekçe yaşıyorum

istemem, sarmasın yumuşak duygular susuzluğumu

geceler bıcak bıçak böğrümde yatsın uyusun

kaderim kaderleri demişim allı'nın kızı

ellerimi kemirmekten memnunum

düşün ki coğrafyanın en güzel yerindeyiz

en güzel günlerinde gençliğimizin

ölümden ötesini aklım almıyor

beterin beteri var diyenlere inanmıyorum

istesek cenneti kurtarabiliriz

ben bir ışık için tepmişim rahatımı

ellerimi kemirmekten memnunum

bu güleç yüzlülerin bu acı türkülerini

bu yoksul yerleri anlayarak seviyorum

delice anlayarak allı'nın kızı

Hasan Hüseyin Korkmazgil, Oğlak, Bilgi Yayınevi, S.167-172

Metris

Ben hep 17 yaşındayım 

Demir kapının her açılışında 

Her ayak sesinde içime sığmaz yüreğim 

Her türlüsünü tattım acının ve ızdırabın 

Yalnız seni özlerken kendimi yenemedim 

Çünkü; senden gayrısı haram 

Şu Metris'in önü bir uzun alan 

Bir tek seni sevdim gerisi yalan

Cigara çekmedi canım hiç 

Çıkarken havalandırmaya 

Olmadı avluda atılmış voltam hiç 

Hele masmavi bir denize atılmış oltam 

Hiç mi hiç... 

İçerde bıraktım dünyayı 

Parmaklıklarla bölünmüş olarak 

Görmeye alışık gözleri 

Ve senin için yazdığım şiirleri, sözleri. 

Sana olan aşkımı 

Defterlere değil 

Metris'in duvarlarına yazdım 

Uykusuz geçen geceler akıllara zarar 

Kıramazdı beni duruşmada kırılan kalem 

Senin görüşlere gelmediğin kadar 

Şu Metris'in önü bir uzun alan 

Bir tek seni sevdim gerisi yalan 

Senin hasretindi hücreme dolan 

Yalnız seni sevdim gerisi yalan.

Parmaklıkların elime bulaşan pası 

Havalandırmadan gelen hela kokusu 

Işık ve ufuksuz hücremde 

Gözlerim kuvvet kaybındaydı. 

Bir şişin ucundaydı ölüm korkusu 

Ve özgürlük kravatlıların avucundaydı

Bir kazaydı gelişin 

Ya seni sevişim? 

Bir masaldı. 

17 yıl 15 gece 

Bir ranzaydı yattığım 

Bir de oturduğum masaydı

Ben gençliğimin en tutkulu aşkını 

Kağıtlara değil 

Gönlümün en derin nağralarını 

Kalemle değil 

Tırnaklarımla 

Metris'in duvarlarına yazdım 

Ve kanayan ellerime tuz bastım

Çok mektup yazdım sana 

Ama hiç yollamadım 

Ben sana olan mektuplarımı 

Metris'in duvarlarına yazdım 

Ve üzerine zarf değil 

Mapushane kapılarını kapattım

Şimdi bir şey yok yanımda senden kalan 

Şu Metris'in önü bir uzun alan 

Benim sevdam gerçek 

Senin aşkın yalan 

Hücrem değil hasretinle yanarım 

Senin için hergün hergün ağlarım 

Kanım hep içime akar kanarım 

Beni anlamadın ona yanarım...

Enver Karagöz

Doğum tarihi: 2 Mayıs 1948 Şavşat 

Ölüm tarihi ve yeri: 29 Mart 2007  Almanya

Elveda bile diyemeden...

Enver Karagöz'ü tanır mıydınız? Bileniniz, göreniniz, tanıyanınız vardır elbet! Biz 12 Eylül siyasi göçmenleri onu "Enver Hoca" olarak bağrımıza basmıştık. O da dostlarını, arkadaşlarını, yol arkadaşlarını, can yoldaşlarını, insanları, hepimizi kucaklamıştı. Ansızın acı acı çaldı telefon. Gözyaşlarıyla yıkanmış haber sadece üç kelimeydi:

"Enver Hoca'yı kaybettik!" Donup kaldım! Kulaklarıma inanamadım! Vay Enver Hoca vay! Vay benim can yoldaşım, vay benim Artvinlim, Savsadım vay!

Daha iki ay önce, Hrant Dink'in katledilmesini protesto mitinginde, Köln'de birlikte yürümüştük. Sessiz sesiyle haykırıyordu nefes nefese: "Hepimiz Hrant'ız hepimiz Ermeniyiz!" diye... Dom Kilisesi'nin önünde resimlerini çekmiştim. Sırtında yeşil parkası, kalbinin üstünde Hrant'ın resmi vardı. Çok resimlerini çekmiştim daha önceki yıllarda. Fotoğraf makinamda, kalbinin üstünde madalya gibi Hrant'ı taşıyan son resmi kaldı. Şimdi bu satırları yazarken bana bakıyor gülümseyerek! (...)

Türkiye, başka bir Türkiye idi o zaman. Gençler okuyor, araştırıyor, düşünüyor, yazıyor, örgütleniyordu. Enver Karagöz de o gençlerden biriydi. Hem okuyor, hem yazıyor, hem haykırıyordu gür sesiyle! İyi bir örgütçüydü. Özü sözü bir devrimci gençti. Kendinden çok seviyordu yurdunu, toprağını, insanlarını...

Öğrencilik yıllarında olsun, öğretmenlik yıllarında olsun toplantılarda, mitinglerde, gösterilerde şiirler okurdu. En sevdiği şairlerden biri Nazım Hikmet'ti. Nazım Hikmet'in şiirlerini sadece okumaz, yaşardı, yaşatırdı...

Enver'in sesi, dinleyenlerin damarlarına girer, akar giderdi ta akla kadar!

(...) 12 Eylül 1980 günü, tankların paletleri, silahların dipçikleriyle kesildi barışa, özgürlüğe, kardeşliğe giden yollar. Sınırsız bir kinle saldırıyorlardı devrimcilere, ilericilere, yeni bir düzen için mücadele edenlere.

12 Eylül sonrası altı yüz bin kadar insan gözaltına alındı, işkenceden geçirildi, sorgulandı, hesap soruldu... Enver Hoca da, esir alınmıştı. Ama teslim olmuyordu. Konuşmuyor, kimseyi ele vermiyordu. Ağır işkencelerle onu kana buladılar.

Enver Hoca, kana bulandı, ama alnına kara bir leke sürdürmedi. İşkenceciler onun onurlu tutumundan çılgına dönmüştü. Yapabilecekleri en büyük kötülüğü yaptılar:

Haydi bakalım bir daha oku o şiirleri! Haydi bir daha haykır bakalım o komünistin, o vatan hainin şiirlerini! diyerek boğazına kaynar su döktüler! Ses tellerini kaynar suyla yaktılar! Enver Hoca, boğazının yakılmasından sonra gırtlak kanseri oldu. Hapisten çıktı. Tedavi için Almanya'ya geldi. Almanya'ya iltica etti. İlticası kabul edildi. Tedavileri aralıksız devam ediyordu. Bazen bir lokma ekmek, bir damla su bile geçemedi boğazından. Ama Enver Hoca direndi. Sesi, sesini kaybetmişti. Fısıltı halinde zorlanarak konuşabiliyordu.

Gene şiirler yazdı. Gene şiirler okudu. Susmadı!

(...) Elveda! bile diyemeden ayrılmıştı kendini hem var eden, hem de kahreden topraklardan.

Uzun yıllar sürdü yurduna giden yolları açabilme uğraşı. Avukatlar, dosyalar, araştırmalar, incelemeler derken yıllar geçti!

Nihayet 2004 yılında Türkiye'ye gidebilme imkânı doğdu. 18 yıl aradan sonra İstanbul Atatürk Havaalanı'nda ayaklarını kendi toprağına basmıştı. Pasaport kontrolündeki polis: "Siz biraz bizimle geliniz!" dedi. Terörle Mücadele Şubesi'ne götürdüler. Elini, gözünü bağladılar. "Açın gözünü!" dedi kirli bir ses: "Beni tanıdın mı?" dedi pis pis sırıtarak. Enver tanıdı... Erzurum'da boğazına kaynar su döken işte bu adamdı! İşkenceciler hala işbaşındaydı...

(...)Dün baş sağlığına gittim. Enver Hoca'nın evi dostlarıyla doluydu. Kemal Uzun, Hacı Mehmet, Azim Yalçın, Adnan... Enver Hoca'yı son yolculuğuna uğurlamanın hazırlığını yapıyorlardı.

(...) Ren nehri akıyordu okyanuslara doğru. Enver Hoca bir vardı, bir yok oldu! Toprağın bol olsun sevgili arkadaşım!

Kemal Yalçın - Bochum, 1 Nisan 2007 (Birgün Gazetesi'nden alıntılanmıştır)