İyimser Bir Aşk Türküsü

Bağlardan inen patikalardayım

Cebimde mis gibi şiirler, kuş cıvıltıları

Sokağınızdan geçiyorum öğle üstü

Sokağınızda sararan yaprakların kokusu

Şuramda ince bir sızı, serseri bir acı

Senden öncesi olmayan bir acı

Yalnız senin mecnunun olan bir acı

Her pazar geçtiğin yollarında bir yaprak

Yeşeriyor kuşanmış bütün cesaretini

Göğsünün içinde yaşatmak için aşkı

Bir yaprak da senin konuşkan elinde

Sevecen becerikli çalışkan elinde

Her zaman biraz olsun gecikirsin

Aşka yalnızlığa sevdaya

Yine de özlenirsin güzelim sevgilim

Bir çiçek de böyle özlenir

Su dolu bir testinin yanındaki bir çiçek

Desem öyle alaycı gülümser yürürsün

Sessizce yağan yağmur altında

Aşkı kendine anlata anlata

Yine akşam oldu sevgilim sensiz

Bırakıp gidiyorum içim aşkla dolduğu zaman

Durakları buğulu otobüs camlarını

Yağmur çiseleyen kirli sokakları

Gide gide hüzünlü bir türkü gibi dokunan

Yağmurun sesini ne çok seviyorum

Seni ne kadar çok seviyorum

İpek bir mendil diye

Ayrılığı katlayıp koyuyorum çiçekle masama

Bir de senin için yazdığım sevda şiirlerini

Kendi anlamlarını aşıp giden

Tozlu yollar sıra dağlar patikalar boyunca

Ey sevgili senin sımsıcak bakışlarını

Katlayıp koyuyorum çiçekli masama

Seni ne kadar çok seviyorum

Bir türkü solgunluğunu silip götürdüğü zaman

Ahmet Ada (1947 - 2016)

Nagazaki'de Yağmur

Yağmur volta vuruyor Nagazaki'de, sinirli, öfkeli

Küçük kız korku içinde tutuyor elinde kör bir oyuncak bebeği

İstenmeyen bir yağmur bu, ağaçlar hoşlanmıyor ondan

Vişneler çiçekte, başlamış bile çiçek dökümü.

Külle karışık bir yağmur bu, sessiz ölümle dolu bir yağmur

Kör olmuş oyuncak bebek, küçük kız da kör olacak yarın

Zehir yapılacak bir çocuk tabutunun tahtasından

Tasa ve uzun süren kötülükten baharat yapılacak

Kötülük yağmur gibidir, kaçıp gizlenmek olanaksız ondan

Balıklar çıldırıyor, gökten yere düşüyor kuşlar

Güvercinler karga sesi çıkarmaya başlayacak birazdan

Suskun sazan balıkları birbirlerini ısırmaya ve ulumaya başlayacaklar

Kır çiçekleri dişlerini geçirecek etine insanların

Hava inleyecek göğüste, yüreği emecek, kemirecek

Bu yağmur gibi kötülüğe de dayanmaya gücü yok artık Nagazaki'nin

Senin ölmene göz yummayacağız Nagazaki!

Ey uzak, yeşil ve sakin kentlerin parklarındaki çocuklar

Bir şeye inanmak ya da inanmamak değil artık burada söz konusu olan

En yalın anlamıyla insan yaşamıdır söz konusu olan burada

Dinsin bu yağmur, vişnelere yağmasın bir daha...

1957

İlya Ehrenburg (1891-1967)

Çeviren: Ataol Behramoğlu

Yeni Bir Gökyüzü Aranıyor

yüzümün sürgün yerlerine

ayışığının şavkı vurdu

ve kederli çizgiler

büyüdü aynadaki çatlak.

düşündüm hani

birbirimize verdiğimiz

o ilk öpüşün karanfili

şimdi nerdedir

o gürül gürül akan dağ çeşmesi.

biliyorum dumanlı yıllar geçti

kötü yıllar, hüzünlü ve savruk

karşılaşınca bir sokak ortasında

bir gün, tanımayacağız bile

birbirimizi

çünkü biraz da yaşadıklarımız

değil midir yaratan yüzlerimizi

acılarımız

umutlarımızdır

ince bir kıvrım

ince bir yitiş

hepsi birer birer

yol alır giderler

mavi damarlı

etten ve kemikten bir atlasta.

ben de onlar gibi

yol alıyorum karanlıklara doğru

bütün bildiğim yıldızlar söndü

geride

büyük bir aşk bırakarak

yol alıyorum karanlıklara doğru

ama kitaplar onu hiç yazmayacak.

yeni bir gökyüzü aranırken

bir sokak ortasında bulacaklar

yoksul ve soğuk bedenimi.

Behçet Aysan, Düello, Kırmızı Yayınları, S.201-202

Susan Dağ

    Sömürge döneminde, Potosí'deki Cerro Rico çok fazla gümüş ve çok fazla dul üretti. 

    Avrupa iki yüz yıl boyunca Amerika'nın bu buzlu yükseltilerinde Hıristiyan ve Batılı bir tören kutladı: Çıkarılan gümüşe karşılık her gün ve her gece dağa insan eti verdi.

    Tünellerin ağızlarından giren her on yerliden yedisi çıkmıyordu. Hâlâ katliam olarak adlandırılamayan bu katliam, yine bu adla anılmayan kapitalizmin gelişimi Avrupa'da mümkün olabilsin diye Bolivya'da gerçekleşti.

    Bugün Cerro Rico oyuk bir dağ. Bütün gümüşü bir hoşçakal bile demeden uzaklara gitti.

    Yerli dilinde, Potosí, yani Potojsi, gürleyen patlayan anlamına geliyor; çünkü, diyor rivayet, eski zamanlarda tepenin canı yandığında gürlerdi. Şimdi içi boş; susuyor.

Eduardo Galeano, Zamanın Ağızları, Sel Yayınları, S.129

Çeviren: Bülent Kale

Geçer

Istırabın sonu yok sanma, bu âlem de geçer,

Ömr-i fani gibidir, gün de geçer, dem de geçer,

Gam karar eyleyemez hande-i hürrem de geçer,

Devr-i şâdi de geçer, gussa-i matem de geçer,

Gece gündüz yok olur, ân-ı dem âdem de geçer,

Bu tecelli-i hayat aşk ile büktü belimi,

Çağlayan göz yaşı mı, yoksa ki hicran seli mi?

İnleyen saz-ı kazanın acaba bam teli mi?

Çevrilir dest-i kaderle bu şu’unun filimi,

Ney susar, mey dökülür, gulgule-i Cem de geçer,

İbret aldın, okudunsa şu yaman dünyadan,

Nefsini kurtara gör masyad-ı mafihadan.

Niyyet-i hilkatı bul aşk-ı cihan aradan,

Önü yoktan, sonu boktan, bu kuru da’vadan

Utanır gayret-i gufranla cehennem de geçer.

Ne şeriat, ne tarikat, ne hakikat, ne türe,

Süremez hükmünü bunlar yaşadıkça bu küre

Cahilin korku kokan defterini Tanrı düre!

Ma’rifet mahkemesinde verilen hükme göre,

Cennet iflas eder, efsane-i Âdem de geçer.

Serseri Neyzen’in aşkınla kulak ver sözüne,

Girmemiştir bu avalim, bu bedyi' gözüne.

Cehlinin kudreti baktırmadı kendi özüne.

Pir olur sakiy-i gül çehre bakılmaz yüzüne,

Hak olur pir-i mugan, sohbet-i hemdem de geçer.

Neyzen Tevfik

İstanbul

Canım İstanbul;

Sokaklarında, caddelerinde kucak, kucak,

Çiçek satılan şehir.

Haliç, tersane ameleleri..

Bir tütün yaprağı gibi: rejili işçi kızlar!..

İnsanlarla dolu, canım insanlarla,

Vapurlar, tramvaylar..

Yerimde duramıyorum,

Ayaklarım koşuyor, kahrolası ayaklarım!

Ekmek peşinden;

Kapayın ellerinizle yüzünüzü büyük patronlar

Mahmut Yesari Bey geçiyor Babı-âli caddesinden

"Vazgeç ulan taksimden

Dertliyim yine bu akşam.

Söyle kızım Aksaraylı Leman,

Hüzzam faslından söyle,

Güzeldir, hazindir faslı hüzzam".

Biz ehli kalemdeniz,

Dertliyiz...

Balık pazarında birkaç kadeh

Bulanık rakı içelim dedik bu akşam,

Balık pazarında iyot kokuyor bu akşam,

Yanımızdaki masada "Cevriyem" türküsünü söylüyor,

Büyük elli, büyük ayaklı üç adam

Yarın yine havada lodos var,

Yarın yine

"Gözlerinden anladım Cevriyem sende kara sevda var"

İstanbul, güzel şehir,

Affeyle bizi.

Gerçi övemedik ufkunu, mehtabını, denizini...

Sen doldur oğlum kadehlerimizi

Dertliyiz yine bu akşam.

"Söyle kızım Aksaraylı Leman;

Hüzzam faslından söyle,

Güzeldir, hazindir faslı hüzzam!.."

Fethi Giray, 1951

Çünkü Uzardı Kış

...yüreğimdeki on beş eylül için

1

Kış bizi üzecek karları dinleme sus

On beş kez ağlayan çocuk

Gözlerinde bitmeyen uçurum dinmeyecek

Üzecek bizi taşıyan sessizlik sus

Unut kalbim Mardin'e

Düşen üzümler Şiraz' dan değil

Savrulan rüzgârı büyüt gözünde

Gider bir yerlerde üşürüz, unut

Kaç cümle yaratırdı ki aşk

Ellerinle düşünmek sana göre değil

Yaslandığın ağaç

Ağzında kemirdiğin kalem unutmadı geçmişi

2

Kuraktır insan dökülür çekilelim biraz

Büyür ateş hazırlanan

Alevlerle gel dilinin sahnesine

Bir replik yakalar bir gün birimiz hayattan

Dönüp gittiğimiz yine kırlar

Dolu'lar altında kirlenen çocuk

Ve adımız susmak ülkesine nasıl uzak

Hatırlayışlar yanıltabilir örneğin

Rüzgarı bağışlayan

Kırların şefkatiydi

Bir vişne ikindisi

Parkın bütün halleriyle

Getirebilir bizi hatırlatan ne kaldıysa

Kış üzüyor bizi

Çok gecenin ezberiydi oysa

Yıldızların birer taş olduğunu hatırla

Hatırla biraz daha

Yok bu değil demek istediğim

Hatırlasam olmalıydı

Yoktuk biz

Biz hiç olmadık

Korkuyorum kimi anlar dinlerken seni

Bir avuç suyun içine

Yağmur anlatan gülüşün

Bir ormanı karıştırabilir yaşamın arasına

Kış uzar

İç çekiyoruz başka bir şey olmalı

Olabilir mi diye sormuyorum

Yan komşu kör bir kedi besliyor dışarıda

Sen benim güz masalım

Dinledim

Anlattım

Bittiğini

3

Çayı sevmeyişini özledim

Yalnız ve kırılgandı mutfak

Bir bardağı incitmek delilik olabilir

İlk acıyı tutabilmek beni oyalayan

Kış uzuyor

Kırılan ömrüm kesmeli önünü yılların

Kalbim uzun bekliyorsun

Karada üşüyen deniz ve

Kuş tüyü cümlenin sonunu getirebilir diyorum

Bir güz asılıyor odaya

Doğduğum ev yıkılıyor

Birimizi dışarı çıkarıp öyle seviyoruz

Temiz kalıyor. oda, masa... kiler

Bedenimiz en baştan başlamak için

Ne zaman gelse kediler aramıza

Bir yudum kahve veriyoruz ve

Kayboluyor diğerimiz

Ayak izlerimiz derin kumlara dahil değildi

Ve biz "iyi ki" ler edinip

Kuruyan vişneler almaktan vazgeçtik

Kış bitiyor

Çözülebilir bir cümlede ateş ve buz

Bunu düşünmeliyim unutmadan bir ara

Bir gün herhangi bir takvimde uyurken

Anka külleri içinde gezinen serçenin

Ilık nefesini bulmayı deneyebilirdik

Açtık biz

Acıktırdık kendimizi bütün aşklarda

Uzaktı özlem

Erguvan tin

Hayat gibi durmalıydı elbette

Açtık biz

Ağzımız kayısı kurusu gölgesine uzanırken

Suların hafızasında kıyılar özlemdi

Kirli bir kederdi

Ölü çocuklar

Dünyanın yüzünde uçuşan sarı kelebek

Biz kış gemilerine

Deniz demeyi bilemediğimiz içindi

Zeynep Kurada

Edebiyat Nöbeti, Kasım-Aralık 2024, Sayı 55,  S.13-15

Adımı Unuttum

adımı unuttum

           adı olmıyan yerlerde

ne in

           ne cin

                      ne benî âdem

zamanlar içinde

kuşlar uçuyor

kervanlar geçiyor

                     bir iğne deliğinden

çarşılar kuruluyor

sarayları oyuncak

           insanları karınca şehirler

zamanları gördün mü

                    bir iğne deliğinden

adımı unuttum

           adı olmayan yerlerde

geçip gidenlere bakarak

Asaf Halet Çelebi

"Yalnız bir ağaç..."

"Ama elbette ki yalnız bir ağaç, birkaç tane ağaçtan daha ağaçtır."

Abbas Kiyarüstemi

Kar

Kar yağdı durmadan üç gün üç gece

Tıkandı geçitler yollar kapandı

Yalnızlığın buzdan çetelesinde

Kimseler umursamadı karı

Yüzlerinde iğreti bir kibirle

Hep düşürmekten korktukları

Dalıp gittiler günlük işlerine

Diz boyu birikmiş kar içinde

Yürürdük uzatarak açtığımız kanalı

İki kar güvesi gibi sokaklarda seninle

Anardık bütün yitik aşkları

Bu karlı kış gününde

Güngörmüş dağlara karşı

Sımsıcak öpüşürdük sarılıp birbirimize

-Sevgilim, yanımda olsaydın keşke!

Şölensiz, sevinçsiz yaşıyoruz şimdilerde

Bir iğdiş ve buruşuk zamanı

Kimsenin türküsü yok dilinde

Karşılayacak yağan karı

Coşkulu ve sarhoş sesiyle

Bıçak açmıyor ağızları

Acı, yalnız acı var yüreklerde

Kar yağdı durmadan üç gün üç gece

Yaslandı duvarlara, kapıları zorladı

Pencerelerden baktı ev içlerine

Kar hiç böyle kimsesiz kalmadı

Kendi özgül tarihinde

Çıngırakların, kızakların karı

Yağdı herşeyin üstüne sessiz bir öfkeyle

Birikti bir çamaşır ipine bile

Saçaklardan sarktı

Attı kendini gürültüyle yere

Kimse sahip çıkmadı

Yığıldı kaldı duvar diplerine

Yalnız kuş ayakları

Bastılar incelikle göğsüne

-Sevgilim, yanımda olsaydın keşke!

Kar var yaşadığımız günlerde

Umutsuzluk çevremizi kuşattı

Kıtlık kıran gündemde

Yine de ele güne karşı

Özenle saklıyorum yüreğimde

Sana duyduğum aşkı

Dört yanım kar içinde 

Metin Altıok

Gidersen Yıkılır Bu Kent

Gidersen yıkılır bu kent, kuşlar da gider

bir nehir gibi susarım yüzünün deltasında

Yanlış adreslerdeydik, kimliksizdik belki

sarışın bir şaşkınlık olurdu bütün ışıklar

Biz mi yalnızdık, durmadan yağmur yağardı

üşür müydük nar çiçekleri ürperirken

Gidersen kim sular fesleğenleri

kuşlar nereye sığınır akşam olunca

Sessizliği dinliyorum şimdi ve soluğunu

sustuğun yerde birşeyler kırılıyor

bekleyiş diyorum caddelere, dalıp gidiyorsun

adını yazıyorum bütün otobüs duraklarına

öpüştüğümüz her yer adınla anılıyor

bir de seni ekliyorum susuşlarıma

Selamsız saygısız yürüyelim sokakları

belki bizimle ışıklanır bütün varoşlar

geriye mapusaneler kalır, paslı soğuklar

adını bilmediğimiz dostlar kalır yalnız

yüreğimize alırız onları, ısıtırız

gardiyan olmayız kendi ömrümüze her akşam

Gidersen kar yağar avuçlarıma, üşürsün

bir ceylan sessizliği olur burada aşklar

Fiyakalı ışıklar yanıyor reklam panolarında

durmadan çoğalıyor faili meçhul cinayetler

ve ölü kuşlar satılıyor bütün çiçekçilerde

menekşeler nergisler yerine kuş ölüleri

bir su sesi bir fesleğen kokusu şimdi uzak

yangınları anımsatıyor genç ölülere artık

Bulvar kahvelerinde arabesk bir duman

sis ve intihar çöküyor bütün birahanelere

bu kentin künyesi bellidir artık ve susuşun

isyan olur milyon kere, hiç bilmez miyim

sokul yanıma sen, ellerin sımsıcak kalsın

devriyeler basıyor karartılmış evleri yine

Gidersen yıkılır bu kent kuşlar da ölür

bir tufan olurum sustuğun her yerde

Ahmet Telli

Kedileri Severken Ağlayınız

Kedim ve ben

Ölüyoruz yavaş yavaş

Karşılıklı, köşemizde

Elenirken eleğinde sıkıntının saatler

Mutad olduğu üzre

Bazen o benim kucağımda

Bazen ben onun

Avutuyoruz birbirimizi

Özlerken aynı şeyleri gizlice

Nasıl tırmalardık hayatı

Bir zamanlar şehvetle

Gittikçe bozuluyor yazım benim

Bozuluyor resmi onun gittikçe

Yaptığı eskiden özenle

Döşemelerine koltukların, kanepelerin

Esin geldikçe pençeleriyle

Derim ki ben

Kedileri severken ağlayınız

Beyaz değil aslında mahzundur kediler

Bu şiiri okurken de ağlayınız

Görüldüğü gibi

Kemiriyor İsmail'i keder

İsmail Uyaroğlu