Peynir Kuşu / 192. Ada

Korkuyordu. "Korku 'hiç'i açığa çıkarır, sorun o 'hiç'le yüzleşip yüzleşemeyeceğimizdir." [Heidegger] Belki olmayan bir kadını açığa çıkaracaksa tanrı ödünü patlatsın razıydı. Nietzsche diyor ki: 'Hiçten hiç çıkar, o zaman hiçim.' O halde kendi "ne"liğini kendi başına bulmalıydı. Hiçse bile hiçliğiyle yüzleşmeye hazırdı. Kadının da kendisi gibi düşündüğünü kurguladı. 

Kendi varlığını kendinden alan Tanrı [Spinoza] açıklasın. Hem kadın hem tanrının varlığına dair kuşkusu korkusunun ana kaynağıydı. Tanrı için ya varsa, peynirkuşu için ya yoksa korkusu uykularını dağıtıyordu. Korku ve kuşkuyu karıştırıp kuşkorkusu biçiminde absürt bir kelime türetip gülümsedi.

- Sen bana ne yaptın?

Can Adalı, Peynir Kuşu, S.234

Portre: Tuncer Gönen

Yangın Yokuşu

Hatırlarsın çoğunu,

Gökyüzüne sıvanmış bir kömür karası,

Evleri üst üste, duvarları karanlık

Alnı buz tutmuş çok eskilerden bir yangın yokuşu

Canı burnunda bir dünya, soluk soluğa yaşarken evreni

Kınından çıkmış gibi evrildiği sedirde

Düz bir pencereden bakıyor, avuçları kan içinde çocuk

Anneler sızılı, ahşapları çürümüş tek gözlü evlerde

Beni de yutuyor derin ayak izlerinde sokakların

Hatırladın değil mi, çocuk

Fırıncı Yakup'un önünden geçtin yüz yıl sonra

Yangın Yokuşu'nun tam ucunda duruyor resmi

Ekmeğin kokusu hala burnunun ucunda

Kahveci Cilo bilardoyu devirdi bak

Beyaza salto attırdı istakanın tebeşirli gövdesinden

Alkışlar arasında bakıyordun çay yudumlarken, çocuk

Deniz simsiyah, Agora'dan aşağı doğru

İnci sinemasının yıkılışını gördün anılar arasından

Ellerinde balık pulları Havra Sokağı'nın

Soğan kabuklarının ve kıvırcık marulun sitem dolu gözleri

Sert baktın, için titredi, yan yoldan çekildin sarı köşeye

Bu dize dibe çökertti seni

Kestane Pazarı'nda avuçlarını sildin

Çadır brandalarda saklandın, utançtan, çocuk

Kulaklarımın duyduklarını örttün Hisar Camisi'nin desenleriyle

Çok yoksuldu dünya o zaman, çok da görkemli

Kuş sürüleri yüklü sanki kümülüs bulutlar

Dalgalar Konak'ta ayaklarına dokundu insanların

Seni de öldürmüştü bir defasında, kaşlarını çatmıştın

İpin çekilirken biri elini tutmuştu

İlk kurtuluşum öyle oldu hayattan çocuk

Çok koştun Tilkiliğe Yangın yokuşundan

Çocuk bezi daha bulunmamıştı,

Flaş bellek de bir yüz yıl sonra

Erimiş, incelmiş, ipek kızılı, sıcak bir ev Asmalı'da, sizin eviniz

Hem de cumbalı, pervazları ladin, tokmakları pirinç

Kapıları açık, özgür ve güvenli bir baba evi

Hatırla bak

Şimdiki gibi

Kimin ellerine sürülmüş kara lekeler var

Akrebin gör dediği hatırla şimdi, çocuk

Yangın Yokuşu'ndan Fırına uzandın

Depremler içinden süzülen bir yanın var

Deli ırmaklar gibi aktın uzunca, duruldun çocuk

En pahalı olandı erdem, ona tutundun

Sevgi kadar muhteşem, o yokuşta yoğruldun

Şimdi günler kısaldı, yokuş sarmal bir gök kubbesi

Nereye uzansan ılık bir akşamüstü, gün batımı

Nerede dursan yorgun bir ip ucundasın çocuk,

Hangi vagona binsen yükü is yorgun duvarlar

Tuncer Gönen, Edebiyat Nöbeti, Sayı:35, Temmuz- Ağustos 2021, S.18-19

Fotoğraf: İzmir, Ülkü Mahallesi, Yangın Yokuşu, 1973

Yeryüzü Aşkın Yüzü Oluncaya Dek

Aşksız ve paramparçaydı yaşam

bir inancın yüceliğinde buldum seni 

bir kavganın güzelliğinde sevdim. 

bitmedi daha sürüyor o kavga 

ve sürecek 

yeryüzü aşkın yüzü oluncaya dek! 

Aşk demişti yaşamın bütün ustaları 

aşk ile sevmek bir güzelliği 

ve dövüşebilmek o güzellik uğruna. 

işte yüzünde badem çiçekleri 

saçlarında gülen toprak ve ilkbahar. 

sen misin seni sevdiğim o kavga, 

sen o kavganın güzelliği misin yoksa... 

Bir inancın yüceliğinde buldum seni 

bir kavganın güzelliğinde sevdim. 

bin kez budadılar körpe dallarımızı 

bin kez kırdılar. 

yine çiçekteyiz işte yine meyvedeyiz 

bin kez korkuya boğdular zamanı 

bin kez ölümlediler 

yine doğumdayız işte, yine sevinçteyiz. 

bitmedi daha sürüyor o kavga 

ve sürecek 

yeryüzü aşkın yüzü oluncaya dek! 

Geçtiğimiz o ilk nehirlerden beri 

suyun ayakları olmuştur ayaklarımız 

ellerimiz, taşın ve toprağın elleri. 

yağmura susamış sabahlarda çoğalırdık 

törenlerle dikilirdik burçlarınıza. 

türküler söylerdik hep aynı telden 

aynı sesten, aynı yürekten 

dağlara biz verirdik morluğunu, 

henüz böyle yağmalanmamıştı gençliğimiz... 

Ne gün batışı ölümlerin üzüncüne 

ne tan atışı doğumların sevincine 

ey bir elinde mezarcılar yaratan, 

bir elinde ebeler koşturan doğa 

bu seslenişimiz yalnızca sana 

yaşamasına yaşıyoruz ya güzelliğini 

bitmedi daha sürüyor o kavga 

ve sürecek 

yeryüzü aşkın yüzü oluncaya dek! 

Saraylar saltanatlar çöker 

kan susar bir gün 

zulüm biter. 

menekşeler de açılır üstümüzde 

leylaklar da güler. 

bugünlerden geriye, 

bir yarına gidenler kalır 

bir de yarınlar için direnenler... 

Şiirler doğacak kıvamda yine 

duygular yeniden yağacak kıvamda. 

ve yürek, 

imgelerin en ulaşılmaz doruğunda. 

ey herşey bitti diyenler 

korkunun sofrasında yılgınlık yiyenler. 

ne kırlarda direnen çiçekler 

ne kentlerde devleşen öfkeler 

henüz elveda demediler. 

bitmedi daha sürüyor o kavga 

ve sürecek 

yeryüzü aşkın yüzü oluncaya dek! 

Adnan Yücel

Ömrüm Zından İçinde

Beyaz mintan geçirdiler sırtıma

Zemheride çıkardılar devlet önüne.

Temizlik imandan, suçum idamdan

attılar da beni zından içine

Attılar da beni zından içine

dar geliyor artık günler ömrüme

Yavru kuşun kanadında gözlerim

kelepçenin karasında yüreğim

Bu sevdanın yarasında günlerim

Attılar da beni zından içine

Attılar da beni zından içine

Yâr olmuyor artık yıllar ömrüme

Refik Durbaş, Milliyet Sanat Dergisi, Sayı:318, 15 Ağustos 1993

Elektro Şok

çıldıracak yaşa geldiğimde

her şey için çok geçti

insanlara göre fazla iyi biriydim

bir akraba kadar dürüst ve tehlikeli

efsanelerin yenilendiği bir dönemdeydik

anılar an olup siliniyordu belleklerden

"okumazsam zalim kalırım" diyordum

önemliyken sorular cevaplarından

çabuk kuruyan bir hayattı benimkisi

son sözü söyleme meraklılarını dinleyemezdim

yoktu itaat etme yeteneğim

aday olamazdım krallığa ve soytarılığa

bir çıt sesi duysam belki değişecekti çok şey

ama sakin, tasasız hayatımda yeniliğe yer yoktu

bezgindi beyin hücrelerim, yorgundu bakışlar

ufak bir tıkırtı delirtecekti

nikotin yanığı parmaklar

ve gözlerimdeki uykusuzluk izleri

hayra alamet değildi

dilim sürçtü, düştüm hoyrat ellerinize

Metin Celâl, Sombahar Dergisi Sayı:17, Mayıs-Haziran 1993

Kentleşme

Ay'a, yıldızlara, komşu balkonların asmalarına ve

yeşil biberlere, domateslere ve maydanozlara,

nanelere, gülhatmine ve incir ağacına ve kentin

uğultusuna ve tepsideki çaylara karşı güller, açılıp

kapanıyor, kapanıp açılıyor itin dübürü gibi

bahçesinde Süleyman Efendinin - Kentte akşam

sohbeti.

Karanlığı sevmedikleri için gündüz uyuyor onlar,

duymuyorlar kentin uğultusunu, dansını dallarda

kuşların, denizin mavisini, yıldızların ışığını,

yaprakların toprağa kaçışan kokusunu, ırmakları,

ağaçları, yağmuru, etini ve terini doğa'nın - Düş.

Yeniden gelecekler çiçek ve dolu vurmadan dalları,

dökülmeden başaklar ve ilk meyveler, boyunlarını

eğmeden domates fidanları, bakmadan biberlere

yalnızlık kızarmış gözleriyle, eğmeden başlarını

ayçiçekleri, acılı türküler söylemeden Ay,

saklanmadan kuytulara gölgeleri. Söğüt dallarından

düdükler yapıldığı ve çocuk yürekli İsa'nın ağzından

bıçaklandığı o dere

kıyısında tayf gibi yeniden gelecekler - Işık.

Göğün altında dingin, körlerin sonsuz karanlığında

tadacaklar maviyi.

Erdoğan Alkan, Şairin Atölyesi 1, Ocak 1993

Arşa Kadar

Sonra o da sustu, kuş

Uçtu bir başka balkona

Dayanılmaz bir sessizlik

Çöktü odaya, nasıl da geçti

Zaman, hayaletler işe gidecek

Birazdan, kavakları okşayacak

Rüzgâr, ateş durdu, söndü, korlaştı

Kül yayıldı, gevşedi, sonra o da sustu

Kuş, tekrar kondu balkon demirine

Resimler bir kez daha gösterildi

Amcalara, teyzelere ve o eski

Mektuplara damladı gözyaşları

Damladı damladı, sessizlik hep

Çöreklendi odalara, zaman

Selâmsız sabahsız çekip

Gitti hep, haberimiz olmadı

Kavağın halinden, ateş yoruldu

Su susadı, güneş terledi

Gece soyundu, soluklar sıklaştı

Sonra o da bitti, kuş kışın

Gelmedi, kar da yağmadı bu yıl

İlkyaz erken geldi, kuş hiç

Gelmedi, başka kuşlar da konmadı

Balkon demirine, fotoğraflar sarardı

Eskidi, amcalar teyzeler öldü, zaman

Hiç durmadı, suskunluk büyüdü

Büyüdü ta arşa kadar

Sonra o da sustu

Gültekin Emre, Adam 1994 Şiir Yıllığı, S.97

Kuh-i Nur

İnce adamlar yanardı ince kandillerde

ince kandillerde isli yüzler unuttuk

karanfil incinirdik / bir geyik ağlardı sessiz

bir geyik kucak dolusu karanfil ederdi

eder miydi /

hırkamızı bir kadına sermesek

bir kadın eder miydi sevmek.

kendi ışığını taşır içinde / pervane

yalnız haşhaş incitmez ellerimi

narenciye kokuyor gözlerim / gözlerindeki kuş yırtılmış ortasından

yırtılmışsa suratına bağırdığım ayna /

katlimdir şiir

her akşam aynı yerden başla bana

ki soyunsun ince adamlar ince yerlerinden

bir bakır akçe miydi tanrı / her duada yeni baştan harcanır

bir yıldız ürker yıldızlığından ki derviştir

ki lamdır

ki mimdir

biter bütün dinlerin bozuk parası

hangi kitap her incil /

ince adamların ince gözlerinde

yürek değil taşıdığım kırlangıç /

iskender'in dağlarımıza girdiği yer

suyu unut / mühürlendi bulutların öfkesi

bu yüzden / kanayan yerlerimde /

onarılmaz bir leke

ince adamlar yıkanır ince mendillerde

İdris Özyol, Düşler Dergisi Sayı:6, Şubat 1993

Fotoğraf: Mitch Dobrowner, Yıldırım Düşmesi

Eşkal Üzerine Bir Şiir

Bir omuzuna attığı kolan

Bir omuzunda samanyolu

nehir yataklarında bir ayağı

ötesi görünmüyor kamçılı karanlıkta

suları sırtlayıp geçmişti buradan

Çolpan yıldızı hangi dağlara düştü?

Ergir mi demirdağ?

Bıçağın sayada hafifliği boşuna

Boydan boya göğsümü geçen yaralı hayvan

Adadım yüreğimi ardından giden aya

Dilsizim ve adsızım şimdi

Aşk diyorlar değil mi buna?

ay, saydam kuyu

yüzünün yüzüme ettiği zulüm

işte çuhaçiçeği, işte kayın ağacı

gecikmiş yağmurlardan su içmeye inen söğütler

tuzlaşıyor kemiklerim sönen suların üstünde

sabrın ilâhisini bitirdim, dindi yollarım

Görünmez karanlıktan biçtiğim elmas kesim

döner dururum hâlâ

Bilirsin tenhadır can

boynumda asılı ay, söyle kimse geçmedi değil mi buradan?

Murathan Mungan, Gösteri 151, Haziran 1993

Fotoğraf: Arzu Eygay

Uzak Kaderler İçin

Birgün, bir yağmurla garip garip 

-Çoluğu çocuğu terk edeceğim.- 

Bir sevgiyle doymayacak kalbim, anladım 

Alıp başımı gideceğim.

Asır yirminci asırdır, amenna 

Bir yanımda sevgilerim, bir yanımda sancım 

Neon lambaları büsbütün karartır gecemizi 

Uzaklar daha uzaklaşır 

Bir define çıkarır gibi kayalardan, Ademden beri 

Sımsıcak sevgilere muhtacım. 

Bir gün alıp başımı gideceğim 

-Yıldızlar ışısın, yollar üşüsün, yollar...- 

Belimi bir ılık şal sarsın, mavi 

Hüzünlü bir serencamın ardından, şarkısız 

Rüyalarım unutulmuş bir handa pes desin 

Görmüş geçirmiş bir çift duygulu dudak karşısında.

Kendi kendine çekilmez oluyor ömrüm 

Her insanın ayrı ayrı yaşayabilsem kaderinde 

Diyarı gurbette kanlı bir aşk 

Bahtsız bir çocukluk uzak köylerin birinde 

En uzak beyazlar, 

En yakın ikindilerde, duygulu 

Ve bir sahil meyhanesinde bir akşam 

İçip içip ağlasam...

Nasıl kısa kesmeli bilmiyorum? 

Herkesin derdinden pay isterken. 

Uzak kaderlerin suları çağlar simdi 

Yıldızlar dökülür sonsuza içimizden.

Birgün, bir parkta otururken, biliyorum 

Bir el yağmurla dokunacak omuzuma 

Bir çift göz, bir davet, bir kalp 

Çoluğu çocuğu terk edeceğim. 

Yapraklar dökülecek, çiçekler solacak 

Bir sonbahar, bir sabah ve bir yağmur olacak 

Toprak ve insan kokularıyla, 

Uğultulu bir sarhoşluk içinde, yıllar için 

Başımı alıp gideceğim. 

Turgut Uyar

Fotoğraf: Arzu Eygay

Gün

birtakım vehimler silindi kasaba ağzında

eylül hevenkleri

ezilmiş izmaritler

nöbet basamakları epilepsinin

kırmızısını yitiren kırık kiremitler

ölümün loş bilgisini dayatan varlığıyla

mezar taşlarının soluğunda

ihtiyarlık,

yalvacı homurdanan geçmişin

çığlıktan bir leke olup dağa yürüdü

                          hortlakmışçasına

dağa yürüdü erbane sesleri arasında

bir portredir şimdi çizilmeyi bekleyen

ay, ışığıyla besledi saklı albino çocuğunu

ve o gün bugün ölümsüzdür bakışında

 büyümeye direnenin

ve kırkında taş kırıcının

sevilmeyen babalara benzerdi

gün, karıncaları ayıklamak içindi

bir tabak bulgurdan

açlığı uyutmak için güneş altına koyulan

büyük açlığı

doğmakla bir kazınmış zavallı alınlara

somya altına gizlenildi bronşit kılığında

gözlerinde her şey paslanmaya gebe

gizlenmenin gözlerinde

 ve beklemek beklemek beklemek

gizlenmenin gözlerinde

insan soyunun yazılmamış trajedisiyle

anne sonlu bir rükuydu o zamanlar

her şeyin geçiciliği

uzanarak göğüste bir yerin zayıflığına

uyuyarak ağrısında

dualar içre

çün

  kü: "ol!" denildi olduk

telafisi imkânsız

utanınca simurg gölgeliyor harfleri

dünyalı kanatlarıyla gölgeliyor suskun

öteki dağın ardında

Erhan İksamuk, Edebiyat Nöbeti, Sayı:54, S.16

Resim: Yusuf Bilge, Tuval Üzerine Yağlı Boya, 40x40 cm

Güneş

Çoğu sarkık pancurlu harap evleri ile 

Sefahat barındıran eski bir mahallede, 

Zâlim güneşin kente, damlara, tarlalara, 

Ok gibi ışınları vururken buğdaylara, 

Bir tek ben düşsel kılıç talimi için varım, 

Her köşede bir uyak rastlantısı koklarım, 

Kaldırımdaymış gibi uyup kelimelere, 

Çarparak uzun zaman düşlenmiş dizelere. 

Bu kansızlık düşmanı, gıda uzmanı baba, 

Uyarır dizeleri güller gibi kırlarda, 

Buharlaştırıp durur gamları göğe doğru, 

Ve bal ile doldurur kovanları ve usu. 

Koltuk değneklileri hep odur gençleştiren 

Ve genç kızlarmış gibi, onlara neşe veren, 

Buyurur her ürüne artık olgunlaşmayı, 

Bir de ölümsüz kalpte her dem çiçek açmayı! 

Odur, bir şair gibi, kente indiği zaman, 

En iğrenç olan şeyin bahtını soylu kılan, 

Güneştir, kral gibi, giren hastanelere 

Ve bütün saraylara, uşaksız ve sessizce.

Charles Baudelaire, Kötülük Çiçekleri, Adam Yayınları, S.23

Çeviri: Ahmet Necdet

Resim: Vincent Van Gogh, Güneş Batarken Çiftçi